Το ελικόπτερο άργησε μια μέρα

 

Από την ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ PRAXIS

Στις 1/11 και 3/11 είχαμε, με το κείμενο "πέφτει η κυβέρνηση Παπανδρέου;" και τον  τίτλο "καταρρέει η κυβέρνηση (και έρχεται μεταβατική χούντα ΠΑΣΟΚ-ΝΔ για να περάσει τη δανειακή σύμβαση)"  αναφερθεί στις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα. Εκτιμήσεις που αναπτύξαμε αργότερα και στο  κείμενο μας "ξημερώνει και άλλη νύχτα για το εργατικό κίνημα", στις 5/11, λίγες ώρες μετά την ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Παπανδρέου και πιο αναλυτικά στις 7/11 με το κείμενο της συντακτικής επιτροπής η "κάλπικη δημοκρατία". Ακολούθησε ο  διορισμός της κυβέρνησης "εθνικής σωτηρίας" του τραπεζίτη Πρωθυπουργού. Λίγη σημασία έχει εδώ η συζήτηση για την  επιβεβαίωση η όχι των όποιων προβλέψεων αυτές τις μέρες, που τα δεδομένα άλλαζαν σχεδόν κάθε ώρα.  Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να περιγράψουμε σήμερα, μετά τον διορισμό Παπαδήμου, μια σειρά κατευθύνσεις στην κυρίαρχη πολιτική, σαν ελάχιστη συμβολή στην προσπάθεια του εργατικού κινήματος .

Η συζήτηση για το χαρακτήρα της νέας κυβέρνησης είναι εξαιρετικά κρίσιμη για την πολιτική στρατηγική που θα ακολουθήσει η ίδια αλλά και όσοι θέλουν να την ανατρέψουν. Αυτές τις μέρες διατυπώθηκαν πολλοί χαρακτηρισμοί:  κυβέρνηση μεταβατική, χούντα, πραξικόπημα κα. Οι χαρακτηρισμοί έχουν την σημασία τους αλλά ίσως πιο σημαντικό είναι το ερώτημα της "εκτροπής" από τους δημοκρατικούς κανόνες. Θεωρία που σήμερα υιοθετείται από πλατιά τμήματα της αριστεράς αλλά και διάφορα "αντιμνημονιακά" αστικά ρεύματα. Η ερμηνεία της "εκτροπής" δείχνει και τον αντίστοιχο δρόμο για την απάντηση σε αυτήν, που δεν είναι άλλη από την επαναφορά στην "δημοκρατική νομιμότητα" που ζούσαμε ως τώρα (και ειδικά τα τελευταία χρόνια), την πίστη στην  οποία εξάλλου η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ορκίστηκε διαβεβαιώνοντας όλους τους αστούς μέσα στο κοινοβούλιο το βράδυ που το ΠΑΣΟΚ πήρε ψήφο εμπιστοσύνης.

Αυτή η αντίληψη της "εκτροπής" δεν μπορεί να υποστηριχθεί θεωρητικά αφού αντιλαμβάνεται, λανθασμένα, την πολιτική εξουσία της αστικής τάξης ως διαπάλη δημοκρατίας/δικτατορίας οι οποίες εμφανίζονται σαν "μοντέλα" διακυβέρνησης απαλλαγμένα από ταξικό περιεχόμενο (τα ίδια έγιναν και με το φιάσκο της "άμεσης δημοκρατίας"). Η αντίληψη αυτή υπάγει κατευθείαν όλες τις πολιτικές κατηγορίες  στο πλαίσιο της αστικής πολιτικής επιστήμης.  Όμως οι πολιτικές μορφές, όπως έχει δείξει η Μαρξιστική θεωρία, αποτελούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκφράζονται οι ταξικοί ανταγωνισμοί, οι κοινωνικές συνθήκες, η διαπλοκή εθνικού-διεθνικού. Η όποια μορφή και περιεχόμενο αποκτούν είναι συνάρτηση της ταξικής πάλης και όχι της τυπικής εφαρμογής κανόνων η απλά της "δουλοπρέπειας" και "υποτέλειας" των αστών πολιτικών.

Αν γίνει μια εκτίμηση των παραπάνω παραγόντων (δηλαδή της χρεοκοπίας του Ελληνικού καπιταλισμού, της νέας υποτροπής της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, της επερχόμενης διάσπασης η αλλαγής του οικονομικό-πολιτικού καθεστώτος στην Ευρωζώνη, των ενδοαστικών ανταγωνισμών σε διεθνές επίπεδο και τη θέση της Ελλάδας και του Ευρωπαϊκού νότου σε αυτούς), του ταξικού συσχετισμού (αρκεί να δει τι έχει περάσει η αστική τάξη στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια αλλά και τα παρόμοια μέτρα σε όλη την Ευρώπη). αλλά και της ειλημμένης απόφασης για ρήξη με τα μικροαστικά στρώματα που στήριζαν το προηγούμενο "πολιτικό σύστημα", τότε μπορούμε να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι "εκτροπή" δεν είναι αυτό που γίνεται τώρα, αλλά αυτό που ίσχυε πριν: δηλαδή η διατήρηση της "εκλογικής νομιμότητας" σε συνθήκες διάλυσης των κοινωνικών συμμαχιών του κεφαλαίου και ολομέτωπης επίθεσης στα εργατικά δικαιώματα. Για μια ακόμα φορά τμήματα της αριστεράς περίμεναν υπομονετικά από την αστική τάξη να αυτοκτονήσει. Για μια ακόμα φορά τους απογοήτευσε. 

Η κυβέρνηση Παπαδήμου αποτελεί λοιπόν μια επιθετική κίνηση κατάργησης της "εκτροπής" που συνιστούσε το μέχρι  τώρα "πολιτικό σύστημα". Δεν είναι ούτε μεταβατική ούτε εξαίρεση. Είναι το πέρασμα στην εφαρμογή στην πράξη (μετά τις αλλεπάλληλες θεωρητικές αναλύσεις και εκκλήσεις από την αρχή της κρίσης), του πολιτικού καθεστώτος της νέας εποχής. Καθεστώς το οποίο  έχει σοβαρές διαφορές με το προηγούμενο. Γιατί αν ισχύει ότι όλες οι Καπιταλιστικές δημοκρατίες είναι, τελικά, δικτατορίες της αστικής τάξης, δεν είναι όλες ίδιες. Κάποιες "δημοκρατίες" είναι (όπως έχει δείξει ιδιαίτερα η ελληνική ιστορία) πιο δικτατορίες από τις άλλες. 

Σήμερα η κρίση επιβάλλει την αναβάθμιση μιας σειράς  αντιδραστικών αλλαγών που είχαμε δει να αναπτύσσονται όλα τα προηγούμενα χρόνια και τα οποία, αφού αναπτύχθηκαν στο εσωτερικό του προηγούμενου "πολιτικού συστήματος", τώρα συγκροτούνται σε "πολιτειακή" μορφή με τα εξής χαρακτηριστικά:  την μετατροπή του κοινοβουλίου σε σφραγίδα, σε πρόσοψη των προαποφασισμένων στόχων των διεθνών οργανισμών του κεφαλαίου και των εθνικών κέντρων της ελληνικής αστικής τάξης, με την ενεργή στήριξη των αστικών κομμάτων. Την νομιμοποίηση της παραπάνω λειτουργίας, όχι με βάση  κάποια εκλογική  πλειοψηφία αλλά με επιχείρημα την  "εθνική ανάγκη" (δηλαδή το στρατηγικό συμφέρον της ελληνικής αστικής τάξης) που αντιπαρατίθεται όλο και περισσότερο με αυτές τις μορφές "νομιμοποίησης" (εκλογές, δημοψήφισμα) οι οποίες κατακρίνονται ως επικίνδυνες εστίες "πολιτικής αστάθειας" .Την συστηματική προβολή της "κατάργησης της πολιτικής", στο όνομα της τεχνοκρατικής, "επιστημονικής" διαχείρισης για την οποία θεωρούνται κατάλληλοι αστοί οικονομολόγοι, τραπεζίτες κα.

Αυτή η λειτουργία της  διατήρησης των κοινοβουλευτικών θεσμών σε ένα πλαίσιο ολοκληρωτικής απαξίωσης τους, ακόμα και ως τυπικό κέντρο νομιμοποίησης, νομίζουμε ότι δικαιώνει τον τίτλο κοινοβουλευτική δικτατορία, δικτατορία με κοινοβουλευτική πρόσοψη. Τα αποτελέσματα είναι προφανή: ένας πρωθυπουργός που δεν τον ψήφισε ποτέ ούτε ένας ψηφοφόρος, πρώην (;) ροπαλοφόροι ακροδεξιοί υπουργοί προερχόμενοι απο ένα  κόμμα που στις προηγούμενες εκλογές πήρε 5,63%,  μια κυβερνητική στρατηγική και πρόγραμμά που ανακοινώθηκε πανευρωπαϊκά και παγκόσμια από την Ε.Ε πολύ πριν τις διαπραγματεύσεις,  μια "αντιμνημονιακή" αντιπολίτευση που έχει το υπουργείο εξωτερικών και άμυνας και η οποία ισχυρίζεται ότι δεν συγκυβερνά, ένα πρόγραμμα εφαρμογής οικονομικής πολιτικής το οποίο όχι μόνο δεν είναι "υπηρεσιακό" αλλά είναι πιο ολοκληρωμένο και επείγον από αυτό της προηγούμενης κυβέρνησης, μια αναφορά στις εκλογές που θυμίζει παλαιότερες υποσχέσεις για εκλογές "όταν ο ασθενής βγει από το γύψο".  

Η κοινοβουλευτική δικτατορία που εγκαθιδρύθηκε στην Ελλάδα δεν ήρθε απλά για να διαχειριστεί την δανειακή σύμβαση. Καταρχήν ακόμα και η "έκτακτη ανάγκη" που περιγράφουν όλοι οι αστοί οικονομολόγοι για την Ελληνική και Ευρωπαϊκή κρίση  δεν αναφέρεται σε χρονικό διάστημα μηνών αλλά δεκαετιών με τους πιο αισιόδοξους να μιλάνε για δέκα χρόνια. Εκτός αν κανείς πείθεται από τα "επιστημονικά επιχειρήματα" για τα "πλεονάσματα που θα έρθουν το 2012", "για τα νέα μέτρα που δεν θα ληφθούν" κα. Συμβολικά ο Πρωθυπουργός (που στην εναρκτήρια ομιλία του πρόβαλλε την εμπειρία του στα οικονομικά) ήταν ο άνθρωπος που διαβεβαίωνε, στηρίζοντας όλα τα μέτρα της κυβέρνησης Παπανδρέου, ότι η Ελλάδα θα επιστρέψει στην ανάπτυξη το 2011!!. Έτσι συμπληρώνει την σειρά των αστών οικονομολόγων που κατέλαβαν κυβερνητικές θέσεις και διέπρεψαν σε επιστημονικό έργο και εκτιμήσεις (Παπαντωνίου, Παπακωνσταντίνου, Αλογοσκούφης, Σημίτης και τόσοι άλλοι).

Το καθεστώς αυτό ήρθε για να μείνει και θα γίνεται ολοένα και πιο αυταρχικό. Η εκλογική διαδικασία θα είναι απλά ένα εργαλείο το οποίο θα πραγματοποιηθεί όταν έχει διασφαλιστεί η επόμενη συγκυβέρνηση η κυβέρνηση που θα συνεχίσει ακριβώς στον ίδιο δρόμο (κάτι που τώρα δεν έγινε δυνατό).  Σε διαφορετική περίπτωση οι εκλογές διαρκώς θα αναβάλλονται στο όνομα των "εθνικών μαχών".  Το πολιτκό προσωπικό βέβαια ενδεχομένως θα αλλάξει, (ανάλογα και με τα "αποτελέσματα"). Όμως όπως έδειξε και η "πτώση" Παπανδρέου, αυτό είναι το τελευταίο που θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει.

Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να αντιτείνει τις διαβεβαιώσεις της ΝΔ ότι έχει "κλειδώσει" η ημερομηνία των εκλογών. Όμως η ΝΔ απέδειξε ότι δεν έχει κανένα πρόβλημα να θυσιάσει την όποια στρατηγική γραμμή η δέσμευση μπροστά στο ταξικό συμφέρον του τσακίσματος των εργαζομένων. Αρχικά κήρυξε "ανένδοτο" αντικυβερνητικό αγώνα. Μια μέρα μετά δήλωσε συμφωνία στη δανειακή σύμβαση (με το εκπληκτικό επιχείρημα ότι έτσι και αλλιώς είχε περάσει!!). Το βράδυ μετά την ψήφο εμπιστοσύνης ο πρόεδρος της ΝΔ είπε ότι οι "μάσκες έπεσαν", μετά ξεκίνησε συνομιλίες για συγκυβέρνηση, μετά δήλωσε, αφού είχε κάνει όλα αυτά, ότι δεν δεσμεύεται γραπτά στην Ε.Ε για λόγους αξιοπρέπειας!!!. Τελικά πήρε υπουργεία και υφυπουργεία πανηγυρίζοντας ότι "έριξε τον Παπανδρέου", την ώρα που η υπόλοιπη κυβέρνηση του και ολόκληρη η πολιτική και οι συμφωνίες έμειναν για να εφαρμοστούν από κοινού. Η αυτογελοιοποιήση της ΝΔ αναδεικνύει, για ακόμα μια φορά, το γνήσιο ταξικό κριτήριο των αστών πολιτικών και ίσως είναι ένα μάθημα και για την αριστερά, η οποία κάποιες φορές αυτογελοιοποιείται χωρίς όμως να είναι καθαρό ποιών τα ταξικά συμφέροντα εξυπηρετεί.

Όσοι λοιπόν έχουν πιάσει χαρτί και μολύβι και μετρούν ποσοστά και έδρες με την ελπίδα ότι έτσι θα αλλάξει αυτή η πολιτική μάλλον θα απογοητευτούν.  Η αστική τάξη στην Ελλάδα παρουσιάζεται συχνά σαν  "ανίκανη" και άλλα πολλά. Τα γεγονότα μέχρι τώρα δεν επιβεβαιώνουν αυτές τις εκτιμήσεις. Αντίθετα επιβεβαιώνουν ότι έχει μια μεγάλη ιστορική πείρα από τον ταξικό πόλεμο απέναντι στους εργαζόμενους, πόλεμο που διεξήγαγε κάτω από τις πιο διαφορετικές "κοινοβουλευτικές" και "δημοκρατικές" μορφές. Όπως έδειξαν και τα πρόσφατα γεγονότα, δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να διακινδυνεύσει τις στρατηγικές της επιλογές στο όνομα της "δημοκρατικής νομιμότητας".

Πολλοί στην αριστερά έτρεξαν να.......πανηγυρίσουν μετά την ανακοίνωση της συγκρότησης της νέας κυβέρνησης. Το σκεπτικό είναι απλό: με την νέα κυβέρνηση αποκαλύφθηκε η ΝΔ και το ΛΑΟΣ, οπότε ο λαός επιτέλους θα καταλάβει ποιός έχει δίκιο. Και επειδή αυτός είναι η αριστερά θα ψηφίσει τα αριστερά κόμματα στις επόμενες εκλογές και αυτά, εφόσον ενωθούν σε ένα "μίνιμουμ" πρόγραμμα θα βρεθούν στην κυβέρνηση και θα αλλάξουν τα πράγματα.

Άλλοι πάλι έδωσαν τον τόνο στην "έλλειψη νομιμοποίησης" στο ότι η κυβέρνηση είναι "σάκος από άχυρα" και άλλα παρόμοια. Τέτοιες εκτιμήσεις αναμφίβολα κινούνται από τις καλύτερες προθέσεις για να δώσουν κουράγιο αλλά και (όταν προβάλλονται από κομματικά επιτελεία) για την αναπαραγωγή κομματικών ακροατηρίων και ηγεσιών. Όμως η Μαρξιστική θεωρία δεν είναι η θεωρία της μεταφυσικής "αισιοδοξίας" η της "απαισιοδοξίας", ούτε της ανύψωσης η πτώσης του "κομματικού ηθικού". Είναι η κριτική της καπιταλιστικής κοινωνίας, η επαναστατική κριτική της  βαρβαρότητας της εποχής μας μέσα από την οποία είναι δυνατή η ανατροπή των εκμεταλλευτικών σχέσεων και το πέρασμα σε μια κοινωνία όπου την εξουσία θα την έχουν οι παραγωγοί του πλούτου. Κριτική που στηρίζεται στην συγκεκριμένη μελέτη και εκτίμηση των κοινωνικών σχέσεων.

Το ζήτημα της σχέσης της "απαισιοδοξίας της γνώσης" και της "αισιοδοξίας της βούλησης" (όπως έγραφε και ο Γκράμσι)  είναι τελικά ζήτημα της ίδιας της ταξικής πάλης και των πολιτικών προτάσεων που κατατίθενται. Πίσω από την ευκαιριακή αισιοδοξία μπορεί τελικά να προκύψει ακόμα μεγαλύτερη απογοήτευση, σαν αυτή που δοκιμάζουν τώρα όσοι επένδυσαν στην έλευση της "πραγματικής δημοκρατίας", η προέβλεπαν την επερχόμενη φυγή του Παπανδρέου με ελικόπτερο,  η την "πτώση της κυβέρνησης" σαν την πρώτη νίκη-κρίκο του εργατικού κινήματος.

Η "θεωρία" του "όσο χειρότερα τόσο καλύτερα", στηρίζεται στην εκτίμηση ότι όσο προχωρούν οι αντεργατικές πολιτικές τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να ανατραπούν. Όμως αυτή η διαπίστωση είναι απλά ένα ευχολόγιο. Στην πραγματικότητα  όσο δεν υπάρχει εναλλακτική πρόταση στην αστική πολιτική και το εργατικό κίνημα συσσωρεύει ήττες, χάνει και τα στοιχειώδη "αστικά δικαιώματα" που είχε κατακτήσει με τους αγώνες του και γίνεται ουρά των ενδοαστικών αντιθέσεων και των μικροαστικών ιδεολογημάτων, τόσο περιορίζονται οι δυνατότητες του να συγκροτήσει ανεξάρτητη ταξική πολιτική πρόταση η οποία είναι και προϋπόθεση για οποιαδήποτε αλλαγή. Άπο την άλλη πλευρά η  "έλλειψη νομιμοποίησης" που σωστά διαπιστώνεται απο την αριστερά, είναι γνωστή -δυστυχώς- και στην ίδια την αστική τάξη. Και αυτό δεν την κάνει μόνο πιο ευάλωτη. Την κάνει και πιο επικίνδυνη.

Η επιμονή στις παραπάνω θεωρίες κινδυνεύει να πάρει χαρακτηριστικά πολιτικής αφασίας. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Ν.Παπαδημούλη ο οποίος εξέφρασε την απορία ότι "αφού τα αστικά κόμματα ενώθηκαν γιατί δεν μπορεί να ενωθεί η αριστερά;".

Ξεχνάει (η αγνοεί) όμως ότι τα αστικά κόμματα ενώθηκαν γύρω από μια συγκεκριμένη και μάλιστα "μαξιμαλιστική" στρατηγική (ευρώ η καταστροφή). Ξεχνάει επίσης ότι η πολιτική πρόταση γύρω από την οποία συγκροτήθηκε το μέτωπο των αστικών κομμάτων ήταν το μεγάλο "κόμμα" της αστικής τάξης, το αστικό κράτος και η προσπάθεια του να διαχειριστεί την κρίση και την αντεργατική πολιτική χωρίς την ενοχλητική εκλογική νομιμοποίηση του παρελθόντος. Προκύπτει λοιπόν το ερώτημα; σε πια αντίστοιχη στρατηγική μπορεί να ενωθεί σήμερα η αριστερά; και ποιά είναι η πολιτική πρόταση  γύρω από την  οποία θα συγκροτηθεί; γιατί αν αυτή είναι η αλλαγή των συσχετισμών στο εσωτερικό μιας πλευράς του αστικού κρατικού μηχανισμού, του κοινοβουλίου, τότε το pijama party της αριστεράς (σαν αυτό που διεξήγαγε με την έλευση της δικτατορίας των συνταγματαρχών) δεν είναι πολύ μακριά. Το κοινοβουλευτικό παραμύθι, για άλλη μια φορά, θα έχει λυπημένο τέλος.

Ο Λένιν έλεγε ότι καμία αστική κυβέρνηση, ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες δεν πέφτει αν δεν την ρίξουν. Και η εμπειρία των μεγάλων κινητοποιήσεων αλλά και των "περικυκλώσεων" έδειξε ότι δεν αρκούν. Ούτε η πρόταση εξουσίας είναι απλά θέμα εκλογικών συσχετισμών (εδώ δεν είναι πια για τους αστούς θα είναι για τους εργάτες;). Χρειάζεται η εμφάνιση, στους χώρους δουλειάς, στις γειτονιές, στα πολιτικά μέτωπα, μια διαφορετικής πολιτικής πρότασης που θα φιλοδοξεί να διεκδικήσει η ίδια την εξουσία με άμεσους και πρακτικούς στόχους. Θα είναι επιτροπές στους χώρους δουλειάς από τα εργατικά σωματεία;, θα είναι συντακτική συνέλευση; θα είναι κάτι άλλο; αυτό είναι δουλειά των εργαζομένων και των συλλογικοτήτων τους να το κρίνουν και να το διαμορφώσουν και όχι διαδικτυακών  "συνταγών".  Εδώ βρίσκεται και η αξία του μαζικού πολιτικού αγώνα σε όλους τους χώρους και τα μέτωπα, ακόμα και στις εκλογές, με μοναδικό κριτήριο όμως την έκφραση των ταξικών συμφερόντων και όχι τις κοινοβουλευτικές αυταπάτες.

Αυτό που μπορεί όμως να υποστηριχθεί είναι ότι οποιοδήποτε πρόγραμμα για την βελτίωση των συνθηκών ζωής της εργατικής τάξης δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με οποιαδήποτε αστική εξουσία και δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εντός της Ε.Ε. Απέναντι στο δίλημμα "παραμονή στην Ε.Ε η καταστροφή" που θέτει η αστική τάξη, η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι μία: "έξοδος από την Ε.Ε η καταστροφή".  Έξοδος όμως που θα είναι έργο των ίδιων των εργαζομένων, της δικής τους εξουσίας που δεν  θα απαντήσει στην σημερινή "υπέρβαση" του προηγούμενου μοντέλου "πολιτικού συστήματος" από την αστική τάξη με την υπεράσπιση του παλιού και την κατάληψη του ορφανού χώρου της "αλλαγής".  Αλλά θα φέρει στο προσκήνιο  την αντίστοιχη ταξική υπέρβαση από την πλευρά των εργαζομένων,  μια άλλη εξουσία, ενός άλλου τρόπου οργάνωσης της κοινωνίας και της παραγωγής που θα κάνει το πρώτο αποφασιστικό βήμα με την έξοδο από την Ε.Ε, συμβάλλοντας αποφασιστικά και στη διεθνιστική πάλη για τη διάλυση της.