Διαλεκτική (μέρος 5ο και τελευταίο)

Δείτε επίσης:     Τι είναι διαλεκτική (μέρος 1ο)

                        Τι είναι διαλεκτική (μέρος 2ο)

                        Τι είναι διαλεκτική (μέρος 3ο)

                        Τι είναι διαλεκτική (μέρος 4ο) 

Χέγκελ

Και τώρα, που τελειώσαμε τα χοντρά-χοντρά για το διαλεκτικό υλισμό θα μιλήσουμε λίγο για τον Χέγκελ (Georg Wilhelm Friedrich Hegel 1770-1831) που είπαμε σε προηγούμενο ποστ, ότι θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης διαλεκτικής. Προσοχή: της διαλεκτικής μόνο. Ο Χέγκελ ήταν ο εισηγητής ας πούμε μιας πολύ μεγάλης φιλοσοφικής σχολής, του διαλεκτικού ιδεαλισμού, και απ’ αυτόν πήραν ο Μαρξ κι ο Ένγκελς τη διαλεκτική.

Η Γερμανία, τότε μεταξύ 18ου και 19ου αιώνα ήταν κορυφαία στις θεωρητικές επιστήμες και τη φιλοσοφία. Δεν είναι τυχαίο ότι όλο το 18ο και 19ο αιώνα η Γερμανία έβγαλε ίσως τους μεγαλύτερους φιλοσόφους που αυτά που είπαν επηρεάζουν τους φιλοσόφους μέχρι και σήμερα. Η Γερμανία τότε ήταν σαν την αρχαία Ελλάδα που έβγαλε τους θεμελιωτές της φιλοσοφίας και των επιστημών. Η εποχή εκείνη ήταν ταραγμένη, γινόντουσαν αναταραχές και επαναστάσεις εδώ κι εκεί με πιο σημαντική την μεγάλη Γαλλική Επανάσταση. Ήταν η εποχή που οι μεγάλες αυτοκρατορίες ήταν στα τελευταία τους μια και δεν μπορούσαν άλλο να υπάρχουν μ’ αυτή τη μορφή. Τότε άρχισαν να γίνονται τα σύγχρονα αστικά κράτη λίγο πολύ με τη μορφή που τα ξέρουμε σήμερα, δηλαδή καπιταλιστικά.

Όταν γίνονται τέτοιες μεγάλες αλλαγές στην κοινωνία αλλάζουν και τα μυαλά των ανθρώπων, και οι επιστήμες και η φιλοσοφία φυσικά, αλλά αυτά θα τα δούμε στο μέλλον.

Ο Χέγκελ την εποχή που έγινε φιλόσοφος, η φιλοσοφία είχε εξελιχτεί πολύ. Κι αυτό γιατί άλλαζε η κοινωνία, περνούσε σε ένα ανώτερο επίπεδο οργάνωσης, τον καπιταλισμό.

Καντ

Ο πιο γνωστός μεγάλος πριν τον Χέγκελ ήταν ο Καντ. Τον Καντ τον εξέλιξαν ο Φίχτε κι ο Σέλλινγκ, άλλοι δυο μεγάλοι Γερμανοί φιλόσοφοι, που συμπλήρωσαν σε κάποια σημεία τον Καντ. Μην ξεχνάμε, όλοι αυτοί είναι ιδεαλιστές.

Ο Χέγκελ “πάτησε” πάνω στους Φίχτε και Σέλλινγκ και “ξεπέρασε” τον Καντ και παρουσίασε ένα ολοκληρωμένο λογικό σύστημα φιλοσοφίας, τον διαλεκτικό ιδεαλισμό με απόψεις για τα πάντα: το κράτος, την κοινωνία, την ιστορία, τη γνώση, τη νόηση. Το πιο σημαντικό μέρος της φιλοσοφίας του ήταν η θεμελίωση της διαλεκτικής μεθόδου. Με απλά λόγια, ο Χέγκελ έδειξε πώς ακριβώς σκέφτεται το ανθρώπινο μυαλό, το πώς λειτουργεί η φύση, η σκέψη, όλα. Αυτό που τον έκανε ιδεαλιστή, ήταν ότι “πατούσε” πάνω σε όλη την κυρίαρχη ας το πούμε σκέψη των προηγούμενων εποχών θεωρούσε δεδομένο ότι υπάρχει θεός και δυνάμεις ανώτερες πνευματικές και τέτοια.

Ο Χέγκελ βέβαια σαν προοδευτικός που ήταν δεν έλεγε “θεός” αλλά “παγκόσμιο πνεύμα”. Αυτό ήταν το κοινό υπόστρωμα στα πάντα και την ύλη τη θεωρούσε κατώτερη, άψυχη, κατευθυνόμενη απ’ αυτό το παγκόσμιο πνεύμα. Που δεν πρέπει να το φανταζόμαστε έτσι, αλλά κάτι σαν τη συλλογική συνείδηση των ανθρώπων παντρεμένη με τους νόμους της φύσης, σε μια ενότητα που προϋπήρχε του ανθρώπου.

Φόιερμπαχ

Ο Χέγκελ είχε υποστηρικτές και μαθητές, “αριστερούς” και “δεξιούς”. Στους “αριστερούς” ήταν ο Φόιερμπαχ που το γύρισε στον υλισμό αλλά δεν τελειοποίησε τη φιλοσοφία του, είχαν μείνει κάποια ιδεαλιστικά στοιχεία απ’ το δάσκαλό του που δεν μπόρεσε να τα ξεπεράσει.

Τότε ήταν που ήρθαν ο Μαρξ κι ο Ένγκελς. Αφού είδαν ότι ο ιδεαλισμός έχει άλυτα αδιέξοδα στο να εξηγήσει κάποια ιστορικά φαινόμενα κλπ. “αναποδογύρισαν” το σύστημα αυτό, το στήριξαν στα πόδια του, στην ύλη και το’ καναν διαλεκτικό υλισμό. Φυσικά, δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται, έβγαλαν τα μάτια τους στο διάβασμα για να καταλάβουν την κοινωνία, τη φύση, τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Ιδιαίτερα ο Μαρξ που έκατσε και μελέτησε την πολιτική οικονομία και μέσα από κει είδε το πως διαμορφώνονται οι κοινωνίες με βάση το πώς παράγουν, έκανε πολύ μεγάλα βήματα στην υλιστική κατανόηση των πραγμάτων.

Μαρξ

Και μετά απ’ αυτούς, μερικοί βοήθησαν στο να εξελιχτεί αυτό το φιλοσοφικό σύστημα. Σημαντικές υπηρεσίες προσέφερε ο Λένιν, ο ηγέτης της Οκτωβριανής Επανάστασης και των μπολσεβίκων. Αυτός μελέτησε κάποια φιλοσοφικά ρεύματα στις αρχές του 20ού αιώνα, ξεσκέπασε τις αδυναμίες τους, τις ασυνέπειές τους και τον κρυφο-ιδεαλισμό τους (Υλισμός και Εμπειριοκριτικισμός, 1908).
Κι εδώ καταλήγουμε: είδαμε πώς λειτουργεί η διαλεκτική, μέσα από το σχήμα θέση-αντίθεση-σύνθεση. Πώς ένα πράγμα έχει το ίδιο μέσα του την αιτία που θα το ανατρέψει και θα το μεταβάλλει σε κάτι άλλο. Είδαμε πώς και γιατί η ύλη είναι πιο μπροστά από το πνεύμα, αφού όλ’ αυτά που γεννάει το μυαλό μας είναι προϊόντα του υλικού εγκεφάλου μας.

Ένγκελς

Τι έγινε λοιπόν με τον ιδεαλισμό του Χέγκελ; ήταν τότε που ο ιδεαλισμός έπιασε κορυφή, στο υψηλότερο στάδιό του. Και τότε ο Μάρξ, τον αναποδογύρισε και τον μετέτρεψε σε κάτι άλλο, και μάλιστα στο ΑΝΤΙΘΕΤΟ του, τον (διαλεκτικό) υλισμό. Ο ιδεαλισμός του Χέγκελ που ήταν ένας εξελιγμένος ιδεαλισμός, είχε μέσα του το στοιχείο που τον ανέτρεψε: τη διαλεκτική!

Κι εδώ είναι το πιο σπουδαίο σχετικά με το διαλεκτικό υλισμό: είναι η μόνη θεωρία που ερμηνεύει τον εαυτό της! Για σκεφτείτε το λίγο. Ο διαλεκτικός υλισμός σαν εργαλείο, μας εξηγεί πώς και γιατί εμφανίστηκε ο διαλεκτικός υλισμός στην ιστορίας της φιλοσοφίας γενικά, κάτι που δεν μπορεί να το κάνει καμμιά άλλη φιλοσοφική ή επιστημονική θεωρία.

Πηγή: http://dialecticmaterialism.wordpress.com