Δείτε επίσης: Τι είναι διαλεκτική (μέρος 1ο)
Τι είναι διαλεκτική (μέρος 2ο)
Τι είναι διαλεκτική (μέρος 3ο)
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της διαλεκτικής που θα εξηγήσουμε τώρα είναι το “αναποδογύρισμα”, η αντιστροφή. Πώς δηλαδή ένα πράγμα μετατρέπεται στο αντίθετό του.
Τι είναι διαλεκτική (μέρος 3ο)
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της διαλεκτικής που θα εξηγήσουμε τώρα είναι το “αναποδογύρισμα”, η αντιστροφή. Πώς δηλαδή ένα πράγμα μετατρέπεται στο αντίθετό του.
Ποιός έφτιαξε ποιον;
Οι περισσότεροι από μας από μικροί, είχαμε (και φυσικά πολύς κόσμος ακόμα έχει) την εντύπωση ότι ο κόσμος φτιάχτηκε από κάποιον θεό. Δηλαδή μια πνευματική δύναμη που είναι ο θεός όπως τον ξέρουμε, έφτιαξε τον υλικό κόσμο με τη θέλησή του.
Με βάση το πώς εξηγήσαμε το τι είναι ύλη και πώς απ’ αυτή δημιουργήθηκε ο άνθρωπος και η συνείδησή του, φτάνουμε τελικά στο αντίθετο συμπέρασμα απ’ αυτό που είπαμε πριν: ότι δηλαδή, ο θεός είναι στην πραγματικότητα ένα δημιούργημα του ανθρώπινου μυαλού, υπάρχει μόνο μέσα στο κεφάλι μας που είναι υλικό αντικείμενο. Άρα ο υλικός κόσμος (μια μορφή του) “έφτιαξε” το θεό.
Ένα άλλο παράδειγμα τώρα. Λέμε κάποιος άνθρωπος είναι κακός και σκοτώνει τον άλλον. Έχουμε δηλαδή μια κατάσταση που προ-υπάρχει (κάποιος είναι κακός) και εξαιτίας αυτού σκοτώνει, π.χ. για να κλέψει. Στην πραγματικότητα όμως, αν δούμε τα αίτια που οδηγούν κάποιον να σκοτώσει θα βρούμε πολύ πιο φυσιολογικές αιτίες απ’ το να πούμε αφοριστικά απ’ την αρχή “σκοτώνει γιατί είναι κακός”. Σκοτώνει και κλέβει επειδή δεν έχει να φάει. Σκοτώνει και κλέβει επειδή έχει χρέη, που τα δημιούργησε επειδή έπεσαν έξω οι δουλειές του, ή επειδή παρασύρθηκε σε έξοδα, ή επειδή τον ξεγέλασαν κλπ. Σκοτώνει και κλέβει επειδή θέλει πλούτη, δόξα και δύναμη γιατί όταν ήταν μικρός τον καταπίεζαν, πέρασε φτωχά και με στερήσεις κλπ. Προσοχή, δεν δικαιολογούμε αλλά αιτιολογούμε. Σκοτώνει επειδή είναι στον πόλεμο και πρέπει να υπερασπίσει τη ζωή του. Σκοτώνει γιατί δεν μπορεί να ελέγξει τα νεύρα του και την οργή του.
Και τα δυο είναι και αιτία και αποτέλεσμα
Το να σκοτώνεις στις κοινωνίες μας, είναι “κακό” επειδή αν όλοι σκοτώναμε έτσι για πλάκα, δεν θα λειτουργούσαν οι κοινωνίες μας. Το “καλό” και το “κακό” είναι ηθικοί κανόνες που τους φτιάξαμε, σαν ανθρωπότητα, γιατί έτσι εξυπηρετούν καλύτερα τα συμφέροντά μας. Άλλωστε το καλό και το κακό κάθε εποχή, αλλά και σε διαφορετικά κοινωνικά στρώματα διαφέρουν.
Το να σκοτώνεις λοιπόν, για οποιοδήποτε λόγο, είναι “κακό”. Οι αιτίες όμως που σε οδήγησαν να σκοτώσεις είναι άλλο πράγμα. Δεν μπορεί να είναι η αιτία το ίδιο το “κακό”, απλά το αποτέλεσμα είναι “κακό”. Να κι άλλο αναποδογύρισμα!
Προσέξτε όμως. Για να καταλάβουμε ποιο είναι πραγματικά το αίτιο και ποιο το αποτέλεσμα θα πρέπει να εφαρμόσουμε μια τακτική με το μυαλό μας: τη λέμε “ανάλυση”. Έχουμε ένα γεγονός. Το αναλύουμε συνεχώς, το κάνουμε “πενηνταράκια” όπως λέμε αλλά δεν μένουμε εκεί. Μετά το ξαναπιάνουμε, το ξανασυνθέτουμε το γεγονός και το βλέπουμε όπως ακριβώς ήταν στην αρχή, αλλά με την εξής διαφορά: τώρα το καταλαβαίνουμε πολύ πιο βαθιά, γιατί το “σπάσαμε” σε όσο πιο μικρά κομματάκια γίνεται, τα καταλάβαμε ένα-ένα και μετά, πάλι αρχίσαμε να το ξαναφτιάχνουμε το παζλ, σιγά-σιγά καταλαβαίνοντας την κάθε κίνησή μας, ώσπου να φτάσουμε στο αρχικό γεγονός πάλι. Το οποίο ίδιο είναι, αλλά τώρα το καταλαβαίνουμε πιο καλά, έχουμε μια πιο σφαιρική εικόνα στο μυαλό μας.
Είναι σαν τους πουαντιλιστικούς πίνακες, πίνακες δηλαδή που έκαμναν οι ζωγράφοι με εκατομμύρια μικρές κουκίδες χρώματος όπως αυτόν εδώ.
Από μακρυά άμα το δούμε βλέπουμε απλά έναν βαρκάρη. Άμα κοιτάξουμε πιο κοντά, θα δούμε τις εκατομύρια χρωματιστές κουκίδες. Αν πάμε πολύ κοντά, θα βλέπουμε τις κουκίδες αλλά δεν θα μπορούμε να δούμε το έργο σαν σύνολο. Αν απομακρυνθούμε τώρα πάλι, θα ξαναδούμε τον βαρκάρη όπως ήταν στην αρχή, αλλά πλέον θα ξέρουμε ότι είναι ένα αρμονικό πλήθος από κουκίδες. Και στην αρχή και στο τέλος, την ίδια εικόνα βλέπουμε αλλά στη δεύτερη περίπτωση, έχουμε μια διαφορετική ποιοτικά αίσθηση. Η αιτία λοιπόν που βλέπουμε το βαρκάρη, είναι ότι υπάρχουν κάποια εκατομύρια κουκίδες που τοποθετήθηκαν με τέτοιο τρόπο. Ο βαρκάρης δηλαδή είναι το αποτέλεσμα αυτής της συγκεκριμένης τοποθέτησης των κουκίδων. Θα’ ταν χαζό να λέγαμε ότι ο βαρκάρης “αποτελείται” από κουκίδες λες και ο βαρκάρης είναι η αιτία… ύπαρξης των κουκίδων. Αντίστροφα, οι κουκίδες είναι η αιτία ύπαρξης του βαρκάρη.
Πολλά πράγματα στη ζωή, τα καταλαβαίνουμε πρώτα με τη γενική τους εικόνα που έχουμε γι’ αυτά. Αν μείνουμε μόνο μ’ αυτή την εικόνα, την αρχική εντύπωση, σημαίνει ότι δεχόμαστε μοιρολατρικά το πράγμα ή το γεγονός χωρίς να προσπαθούμε να το καταλάβουμε.
Όταν προσπαθούμε να το καταλάβουμε, το “σπάμε” -με το μυαλό μας πάντα- σε μικρά κομματάκια επειδή είναι πιο εύκολο να καταλάβουμε πιο μικρά και πιο απλά πράγματα. Αν μείνουμε σ’ αυτά όμως κάνουμε λάθος, γιατί αυτά είναι μόνο μέσα στο μυαλό μας ενώ στην πραγματικότητα είναι συστατικά ολόκληρου του πράγματος, σαν όλο. Πρέπει λοιπόν τώρα να το ξανασυνθέσουμε, ή αλλιώς να συνδέσουμε με το μυαλό μας το σύνολο με τα κομματάκια του κι έτσι να το καταλάβουμε ολόπλευρα.
Από τα μικρά κομμάτια δεν φαίνεται το σύνολο
Επειδή έχουμε την αρχική αίσθηση των πραγμάτων, έτσι όπως αντανακλώνται μες στο μυαλό μας, κάνουμε το λάθος να θεωρούμε την αρχική αίσθησή μας ως αιτία. Κι επειδή στη διαλεκτική δεν μιλάμε ΠΟΤΕ στατικά, το αρχικό αυτό πράγμα που είναι σε διαρκή κίνηση και μεταβολή, και σε αλληλεπίδραση με άλλα πράγματα, αν καταφέρουμε και τα λάβουμε όλα αυτά υπόψη, είμαστε πολύ κοντά στο να εξηγήσουμε καλύτερα την πραγματικότητα. Αυτός είναι ο διαλεκτικός υλισμός.
Όσο προχωράμε στα ποστ, τόσο περισσότερο θα εξηγούμε αυτό το φαινόμενο της αντιστροφής.
Εδώ προσπαθούμε να τα εξηγήσουμε απλά. Όποιος θέλει να δυσκολευτεί περισσότερο, μπορεί να κοιτάξει στους παρακάτω συνδέσμους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου