Η κοινωνία θα υπερασπιστεί τους νέους και τα Πανεπιστήμια

 

Από το Πολιτικό Καφενείο

Η Θεανώ Φωτίου, καθηγήτρια ΕΜΠ στο τμήμα Αρχιτεκτόνων, μιλά στο «Δρόμο» και το Μιχάλη Σιάχο. Στα πανεπιστήμια αναπτύσσεται ένας αγώνας που θα αγγίξει την ελληνική κοινωνία, λέει η Θεανώ Φωτίου, και τονίζει ότι η γνώση μπορεί να παράγεται μόνο μέσα σε καθεστώς ελευθερίας και δημοκρατίας, το οποίο καταλύεται με το νόμο πλαίσιο που ψήφισε το συναινετικό πολιτικό μπλοκ.

Σιάχος Μιχάλης

Μέσα στο κατακαλόκαιρο η κυβέρνηση πέρασε το νόμο – πλαίσιο. Ακόμα και ο χρόνος σημειολογικά έχει σημασία...

Έχουμε πει πολλές φορές ότι μέχρι σήμερα δεν υπήρξε υπουργός Παιδείας που να διανοηθεί να περάσει νόμο για την ανώτατη παιδεία μέσα στο καλοκαίρι. Η υπουργός ακολούθησε ένα σχέδιο ολόκληρη την περασμένη χρονιά ώστε να ακυρώσει τυχόν αντιδράσεις. Παρόλα αυτά, παρά τη μεθόδευση, η αντίδραση ήταν ακαριαία. Ο αιφνιδιασμός του καλοκαιριού, δημιούργησε μια τεράστια οργή, η οποία πιστεύω ότι διογκώνεται και αυτό φαίνεται από το ντόμινο των καταλήψεων, των αποφάσεων των συγκλήτων και όλων των ακαδημαϊκών οργάνων, των αποφάσεων των συλλόγων ΔΕΠ σε όλη την Ελλάδα, οι οποίες είναι κατηγορηματικά αντίθετες και διατυπώνουν για πρώτη φορά συνολικά το αίτημα να μην εφαρμοστεί και να καταργηθεί αυτός ο νόμος.

Το δημόσιο Πανεπιστήμιο έχει δεχτεί μια πρωτοφανή συκοφάντηση όλο αυτό το διάστημα.

Η συκοφάντηση υπήρξε η απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει αποδεκτός ο νόμος. Ένας νόμος που όπως έχουμε αποδείξει αναλυτικά είναι αντιεκπαιδευτικός, αντικοινωνικός, αντισυνταγματικός και αντιδημοκρατικός. Ένας νόμος που προφανώς πλήττει την παιδεία στο σύνολό της, αλλά κυρίως διαλύει τα δημόσια πανεπιστήμια. Και είναι εντυπωσιακό το μένος εναντίον των Πανεπιστημίων και το πώς κατάφερε επί ένα χρόνο η κυβέρνηση να καλλιεργεί το σχετικό κλίμα στην κοινωνία. Είναι ένα σοβαρό ερώτημα το πώς μεθοδεύεται αυτή η ιστορία επί ένα χρόνο, πώς καθοδηγείται και πώς ένας νόμος οφθαλμοφανώς αντιεκπαιδευτικός, αντιδημοκρατικός και αντισυνταγματικός φθάνει στο τέλος να ψηφίζεται με μεγάλη συναίνεση.

Κάτι που χρησιμοποιείται και επικοινωνιακά ενάντια στις όποιες κινητοποιήσεις...

Ακριβώς. Δηλαδή, αυτή τη στιγμή επιχειρούν να περάσουν στην κοινωνία την αντίληψη ότι ο νόμος που ψηφίστηκε με τέτοια πλειοψηφία και συναίνεση δεν είναι δυνατόν να αμφισβητείται από μια συντεχνία, εννοώντας τους πανεπιστημιακούς, τις φοιτητικές παρατάξεις, τους φοιτητές κ.λπ. Έχει προηγηθεί ένας χρόνος συγκλονιστικών παραποιήσεων, ψεμάτων και προπαγάνδας, η οποία διοχετεύεται από όλα τα ΜΜΕ, με τις ελάχιστες εξαιρέσεις των ΜΜΕ της Αριστεράς. Όλοι αναφέρονται συνεχώς στα άθλια Πανεπιστήμια, που δεν παράγουν επιστημονικά υψηλό επίπεδο σπουδών και έρευνας, με ανεπαρκείς διδάσκοντες, με συναλλαγή κομματικών παρατάξεων για την εκλογή των οργάνων, με φαινόμενα νεποτισμού, για Πανεπιστήμια που αρνούνται τις αξιολογήσεις και βρίσκονται στον πάτο της διεθνούς αξιολόγησης. Αυτά ακούμε σε γενικές γραμμές επί ένα χρόνο. Να αναρωτηθούμε, όμως, μήπως αυτή η ενορχηστρωμένη ομοθυμία μεταξύ καναλιών και εφημερίδων υποκρύπτει κοινά συμφέροντα, τα οποία ανάγονται στην εκφρασμένη τους επιθυμία για την ίδρυση ιδιωτικών κολλεγίων και πανεπιστήμιων. Χωρίς την κατασυκοφάντηση του δημόσιου πανεπιστήμιου δεν μπορεί να περπατήσει η ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση, η οποία είναι μια εξαιρετικά κερδοφόρα αγορά. Και αυτό δεν γίνεται εάν δεν καταστρατηγηθεί το άρθρο 16 του Συντάγματος και εάν δεν γίνουν και τα δημόσια πανεπιστήμια, ιδιωτικά. Δηλαδή, αν δεν μπουν με τους ίδιους αγοραίους όρους στο παιχνίδι των σπουδών και των πτυχίων. Έτσι μόνο μπορώ να εξηγήσω αυτή την σύμπνοια, η οποία ήταν εξαιρετικά αρραγής. Χωρίς αιδώ, διοχετεύουν στην κοινωνία πολύ μεγάλα ψέματα. Σημειώστε τα εξής: Το Ε.Μ. Πολυτεχνείο ανεδείχθη 17ο ανάμεσα σε όλα τα πανεπιστήμια της Ευρώπης στο επίπεδο της έρευνας. Αυτό όχι μόνο αποσιωπήθηκε, αλλά και όταν πια δεν μπορούσαν να το αρνηθούν άρχισαν να λένε «μήπως αυτή η πληροφορία είναι χαλκευμένη κ.λπ.». Για να γίνει κατανοητό πόσο σημαντική είναι αυτή η θέση, να σημειώσουμε ότι η κρατική επιχορήγηση για την έρευνα είναι ανύπαρκτη. Αντίστοιχα το ΑΠΘ είναι 150ο ανάμεσα σε 20.000 πανεπιστήμια σε ολόκληρο τον κόσμο. Υπάρχει τέτοια υψηλή επίδοση του ελληνικού κράτους σε άλλους τομείς; Φαινόμενα οικογενειοκρατίας, νεποτισμού ή διαφθοράς, βεβαίως, δυστυχώς υπάρχουν. Δεν τα κρύψαμε ποτέ. Σας θυμίζω, για παράδειγμα, ότι τα σκάνδαλα της Παντείου, οι πανεπιστημιακοί της Παντείου τα αποκάλυψαν, όπως και στην Κρήτη, που κόστισαν τη ζωή ενός συναδέλφου μας. Δηλαδή, οι μόνες αποκαλύψεις σκανδάλων δεν έγιναν από κυβερνητικές ή άλλες αρμόδιες αρχές. Διότι εκεί επικρατεί το συναινετικό παιχνίδι «να κρύψω τους δικούς σου, να κρύψεις τους δικούς μου», όπως είδαμε να παίζεται πρόσφατα στα μεγάλα σκάνδαλα της Siemens κ.λπ.

Υπάρχει η εκτίμηση ότι εκτός όλων των άλλων με το νέο νόμο επιχειρείται και η ιδεολογική φίμωση του Πανεπιστημίου.

Ναι, είναι προφανές αυτό, διότι καταργείται η Δημοκρατία, η ελευθερία, ο πλουραλισμός των ιδεών, η πολυφωνία. Καταργούνται τα πολυπρόσωπα αντιπροσωπευτικά όργανα άμεσης δημοκρατίας, όπως είναι ο Τομέας όπου εκεί μετέχουν όλοι οι διδάσκοντες και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, όπως είναι το Τμήμα ή η Σύγκλητος. Αυτά τα όργανα τα οποία ήταν τα ελεγκτικά όργανα των μονοπρόσωπων εξουσιών εντός του ιδρύματος, του τομεάρχη, του πρόεδρου του τμήματος και του πρύτανη, καταργούνται. Η απόλυτος αρχή τώρα, είναι το δεκαπενταμελές συμβούλιο το οποίο δεν ελέγχεται από κανέναν. Εδώ ακριβώς συμβαίνει η πιο μεγάλη διαστρέβλωση, όταν ισχυρίζονται ότι τα ιδρύματα πρέπει να έχουν κοινωνική λογοδοσία και δημιουργούν την απόλυτη αρχή η οποία δεν λογοδοτεί πουθενά για έξι χρόνια. Αυτή η απόλυτη αρχή διορίζει τον κοσμήτορα, ο οποίος δεν λογοδοτεί επίσης πουθενά, αποφασίζει τα προγράμματα σπουδών, διορίζει τα επταμελή εκλεκτορικά για τους διδάσκοντες, διορίζει τους εντεταλμένους διδάσκοντες, δηλαδή, τους νέους - επισφαλείς διδάσκοντες με μονοετή θητεία και κανένα δικαίωμα κ.λπ. Εγκαινιάζουμε με το νέο νόμο πλαίσιο ένα καθεστώς που δεν υπήρξε ποτέ στην Ελλάδα. Ούτε πριν την χούντα. Εγκαινιάζουμε ένα καθεστώς που κάνει τον πρώτο νόμο του κράτους, το1932, να φαίνεται όαση. Αυτό το καθεστώς του 1932 αμφισβήτησαν οι νεαροί βοηθοί επιμελητές όλων των ιδρυμάτων της χώρας, το1978, με την ιστορική απεργία των 100 ημερών, για να ανατρέψουν την ηγεμονία της έδρας, απαιτώντας ελευθερία, συμμετοχή, δημοκρατία. Αποτέλεσμα αυτού του αγώνα υπήρξε ο νόμος πλαίσιο 1268 του 1982. Γιατί όπως ξέρετε πολύ καλά, εάν δεν υπάρξει δημοκρατία, τότε βεβαίως θα βυθιστούμε στον σκοταδισμό, όπου το τι έρευνα θα κάνεις και τι θα διδάσκεις, θα υπαγορεύεται από το Συμβούλιο, την απόλυτη και μη ελέγξιμη Πανεπιστημιακή Αρχή. Εάν κατασταλεί η δημοκρατία στα Πανεπιστήμια τότε μπορεί να επιχειρηθεί ο πολιτικός τους έλεγχος από το συναινετικό μπλοκ των πολιτικών δυνάμεων που ψήφισαν τον Νόμο πλαίσιο. Δεν μπορεί να υπάρξει Πανεπιστήμιο σε καθεστώς ανελευθερίας. Μπαίνουμε σε μια περίοδο, πολύ σκοτεινή, που δεν έχει προηγούμενό της. Πριν την χούντα υπήρχε ο σύλλογος των τακτικών καθηγητών που συγκροτούσε την σύγκλητο, έλεγχε τον κοσμήτορα και τον πρύτανη. Κλειστό κλαμπ, βεβαίως, αλλά τουλάχιστον πολυπρόσωπο. Τώρα δεν υπάρχει ούτε αυτό. Δεν ξέρω πόσο αυτό έχει γίνει αντιληπτό. Όπως δεν ξέρω εάν είναι κατανοητό ότι η γνώση, μπορεί να παράγεται και να αναπαράγεται μόνο σε καθεστώς ελευθερίας και δημοκρατίας. Το περιεχόμενο και ο τρόπος διδασκαλίας απαιτούν την ελευθερία του διδάσκοντα μέσα σε πλαίσια δημοκρατίας. Δηλαδή, συναποφασίζουμε στον τομέα το πρόγραμμα σπουδών, το περιεχόμενο και τους τρόπους διδασκαλίας. Ο τομέας σήμερα καταργείται, επιχειρείται, δηλαδή, ο έλεγχος της ίδιας της γνώσης. Αυτό φοβάμαι πως είναι πολύ επικίνδυνο.

Μήπως τελικά ξεκινά από το Πανεπιστήμιο και με τον πιο επιθετικό τρόπο το συνολικό μοντέλο υποταγής που επιχειρείται να επιβληθεί γενικότερα;

Χωρίς αμφιβολία, αφού όλες οι διατάξεις καταλήγουν σε ποινές και πειθαρχικά σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. Διότι, όπως σας είπα, δημιουργείται ένα νέο καθεστώς δουλείας, στο οποίο καθεστώς απαιτείται παράλληλα, ο κατακερματισμός των σπουδών, η εξειδίκευση, η κατάρτιση και εν τέλει η αμάθεια. Καταργείται το πτυχίο με το νόμο αυτό. Δεν ξέρω σε ποιο βαθμό το έχει καταλάβει αυτό κάθε ελληνική οικογένεια. Καταργείται το πτυχίο και οι σπουδαστές μας θα παίρνουν ένα πιστοποιητικό σπουδών. Το πιστοποιητικό σπουδών, προκύπτει από το άθροισμα πιστωτικών μονάδων και όχι από ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα σπουδής. Τις πιστωτικές μονάδες μπορείς να τις μαζεύεις από παντού, ακόμη και από ιδιωτικά ΙΕΚ. Παίρνεις, λοιπόν, ένα πιστοποιητικό σπουδών. Δεν σου λένε ότι είσαι αρχιτέκτονας, νομικός, ή γιατρός. Το πιστοποιητικό σπουδών κατόπιν, θα πηγαίνει σε μια «ανεξάρτητη αρχή», η οποία θα σου λέει τι ακριβώς έχεις γίνει. Και επομένως, τι μπορείς να διεκδικήσεις. Γιατί, όπως καταλαβαίνετε, στη νέα κατάσταση, δεν μπορεί να υπάρχουν πτυχία με αναγνωρισμένα επαγγελματικά δικαιώματα. Αυτά καταργούνται. Σήμερα, για κάθε πτυχίο υπάρχει ΦΕΚ, στο οποίο κατοχυρώνονται τα επαγγελματικά δικαιώματα που του αντιστοιχούν. Αυτό δεν χρειάζεται πλέον, εφόσον η διαπραγμάτευση με την αγορά εργασίας είναι «ελεύθερη», χωρίς, δηλαδή, επιμελητήρια, χωρίς διαμεσολαβήσεις επαγγελματικών θεσμών. Επομένως, θα παίρνεις ένα πιστοποιητικό σπουδών, το οποίο θα είναι ή τριετές, ή τρία συν δύο, ή συν ένα χρόνια. Και μας λένε: «εμείς δεν καταργούμε την δωρεάν παιδεία. Εμείς απλά σας λέμε ότι ο δεύτερος κύκλος σπουδών, μπορεί να έχει δίδακτρα αν θέλουν τα ιδρύματα». Όταν έχει κόψει κατά 75% την επιχορήγηση στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, εσείς τι φαντάζεστε ότι θα γίνει; Δεν θα μπουν δίδακτρα; Και ποιοι θα επιλέγουν αυτούς που θα πηγαίνουν στο δεύτερο κύκλο σπουδών (ο οποίος δεύτερος κύκλος μπορεί να σε εξασφαλίσει στοιχειωδώς ότι κάτι έμαθες), οι καθηγητές εντός των ιδρυμάτων; Φοβάμαι ότι μετά από αυτό θα αρχίσει η διαφθορά και η διαπλοκή. Οι καθηγητές του πανεπιστημίου, δεν έχουν κατηγορηθεί για χρηματισμό, φοβάμαι ότι με τα νέα δεδομένα, θα μπει και αυτό το ενδεχόμενο στην καθημερινότητά μας. Η κατάργηση και η διάλυση των πτυχίων, γίνεται για να δημιουργηθεί ένα φθηνό επιστημονικό προσωπικό, το οποίο θα μπορεί να στελεχώσει την ευρωπαϊκή αγορά ή τις διεθνείς αγορές, με φθηνά μεροκάματα σε συνθήκες επισφάλειας. Αυτός είναι ο στόχος του πρώτου κύκλου σπουδών. Τον είδαμε να έχει αποτύχει, σήμερα, σε όλα τα πανεπιστήμια της Ευρώπης, τα οποία τεκμηριώνουν με την εμπειρία τους ότι είναι λάθος οι δύο κύκλοι σπουδών -η συνθήκη της Μπολόνια, δηλαδή. Και η Ελλάδα έρχεται με καθυστέρηση δέκα ετών και μετά από αυτήν την αμφισβήτηση να εφαρμόσει τη Μπολόνια.

Και κάτι ακόμη. Σήμερα ξέρετε, ότι τα χρήματα τα οποία έχουμε στα ιδρύματα, προκύπτουν από το 15% των χρημάτων που παρακρατούνται από την έρευνα. Το Πολυτεχνείο συγκεκριμένα έχει κάθε χρόνο, τόσα χρήματα (που διαθέτει για υποτροφίες και για βελτίωση των σπουδών) όσα είναι ο κρατικός προϋπολογισμός που μας διατίθεται ετησίως. Τώρα, λοιπόν, μεταφέρουν σε ένα οργανισμό ιδιωτικού δικαίου αυτά τα χρήματα και την ακίνητη περιουσία κάθε Ιδρύματος. Σε εποχές Μνημονίου αυτός ο οργανισμός ιδιωτικού δικαίου φοβάμαι πως θα είναι ο Δούρειος Ίππος για κάθε λογής εκποιήσεις. Εμείς οφείλουμε να πούμε σήμερα στην κοινωνία τα πράγματα όσο το δυνατόν πιο καθαρά και να κάνουμε έκκληση να υπερασπισθούν τα ελληνικά πανεπιστήμια. Διότι χωρίς την αντίσταση της πανεπιστημιακής κοινότητας, αλλά και την συμπαράταξη της ελληνικής κοινωνίας, νομίζω ότι το μέλλον θα είναι εξαιρετικά ζοφερό για τη νεολαία. Είναι ζοφερό για τους νέους του τόπου μας, τους νέους επιστήμονες, τους φοιτητές. Οι νέοι επιστήμονες, άνθρωποι 35-40 χρονών με εξαιρετικές σπουδές, έχουν αυξημένα ποσοστά ανεργίας. Το υπουργείο κρατά ομήρους εδώ και ένα χρόνο 850 περίπου εκλεγμένους με επίπονες και χρονοβόρες διαδικασίες, λέκτορες και δεν τους διορίζει. Συγχρόνως, όλοι οι υπηρετούντες λέκτορες αλλά και οι επίκουροι που δεν είναι μόνιμοι κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να χάσουν τη δουλειά τους, με τις διαδικασίες που προβλέπονται από τον νόμο. Φανταστείτε τι θα γίνει εάν δεν είναι αρεστοί στον κοσμήτορα που ορίζει το εκλεκτορικό τους. Επιτελείται δηλαδή μια νέα πνευματική γενοκτονία. Το μέλλον των νέων, των φοιτητών μας είναι αμφίβολο. Εκείνο που είναι πολύ ενδιαφέρον είναι ότι οι φοιτητές μας μοιάζει να το αντιλαμβάνονται, μέσα στον Αύγουστο, εάν μπορώ να ερμηνεύσω το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή. Διότι πράγματι είναι πρωτοφανές να κατεβαίνουν όλες οι παρατάξεις στις γενικές συνελεύσεις με τόσο συναφή λόγο. Είδαμε το ίδιο και στη συνέλευση των μελών ΔΕΠ /ΕΜΠ. Είναι η απειλή ότι δεν υπάρχει μέλλον για τους νέους, για όλους μας, που μας ωθεί σε αυτόν τον κοινό λόγο. Ότι δεν υπάρχει προοπτική για τους νέους σε μια χώρα η οποία βουλιάζει συνεχώς.

Είναι η ανεργία από τη μια αλλά είναι και η απαξίωση της ίδιας της εργασίας από την άλλη.

Πολύ σωστά. Οι φοιτητές μας έχουν καταλάβει ότι αυτό το μέλλον, το οποίο διαρκεί πολύ, είναι σκοτεινό και αδιέξοδο. Νομίζω ότι όλη αυτή η φιέστα της συναίνεσης με τους εξευτελιστικούς όρους που έγινε, εξόργισε τους νέους. Διότι δεν μπορούμε να ακούμε τον κ Παυλόπουλο να αναλύει με τον καλύτερο τρόπο την αντισυνταγματικότητα του νόμου και το μη εφαρμόσιμο του νόμου και μέσα σε μισή ώρα, να ακούμε ότι επετεύχθη η συναίνεση και ότι οι δύο παρατάξεις θα ψηφίσουν το νόμο πλαίσιο. Από εκείνη την ώρα και μέχρι την τελική ψηφοφορία της Τρίτης ενσωματώθηκαν δεκάδες τροπολογίες που είναι τα «παιδιά της συναίνεσης». Έχει μεγάλο ενδιαφέρον να διαβάσετε αυτές τις νέες τροπολογίες.

Υπάρχουν κομματικές επετηρίδες λέτε.

Ακριβώς. Εφόσον υπάρχουν, λέει μια τέτοια τροπολογία, θέσεις κενές καθηγητών άλφα και επιθυμεί το ¼ των καθηγητών άλφα βαθμίδας και η κοσμητεία, μπορεί να μετακαλείται ο οποιοδήποτε καθηγητής άλφα από οπουδήποτε (εννοώ από τα ιδρύματα της χώρας). Τι σας θυμίζει αυτό;

Κλείνοντας, από το κλίμα που εισπράττετε εσείς πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθεί ο αγώνας σας;

Όπως ξέρετε υπάρχει το άρθρο 120 του συντάγματος. Η τήρηση του συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων. Αυτή τη στιγμή, δημιουργείται ένας αγώνας που πιστεύω ότι θα αγγίξει την ελληνική κοινωνία. Πρόκειται για έναν αγώνα όπου εμφανίζεται με ομόφωνες αποφάσεις και με μεγάλη ορμή. Εμπιστεύομαι την νέα γενιά, τους διδάσκοντες των πανεπιστημίων και τους φοιτητές. Έχω την ελπίδα ότι αυτοί θα μεταφέρουν τη μεγάλη τους αντίθεση στην κοινωνία και εάν πείσουν την κοινωνία ότι έχουμε δίκιο, πιστεύω ότι η κ Διαμαντοπούλου και το συναινετικό μπλοκ, δεν θα μπορέσει να αντισταθεί. Δεν πιστεύω, δηλαδή, ότι σήμερα η κοινωνία είναι έτοιμη να θεωρήσει ότι τα παιδιά της είναι αλήτες και ψεύτες και όλοι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές, που τους μαθαίνουν γράμματα τόσα χρόνια, είναι και αυτοί απατεώνες που απλά κοιτάζουν να τορπιλίσουν τα μεγαλεπήβολα σχέδια της κυβέρνησης για την Παιδεία. Εάν η ελληνική κοινωνία υπερασπιστεί τα παιδιά της, τους νέους και τα πανεπιστήμια νομίζω ότι εκείνος που πραγματικά θα πρέπει να φοβάται είναι οι συναινετικές συμμαχίες και η κυρία Διαμαντοπούλου.