Πληροφορικάριοι φυλακισμένοι

Πηγή: http://www.monde-diplomatique.gr/

 Στο συλλογικό φαντασιακό οι πληροφορικάριοι [1] αποτελούν προνομιακή ελίτ. Κι όμως, μπροστά από την οθόνη, η άνθηση του επαγγέλματος την οποία ευαγγελίζονται οι διευθύνσεις προσωπικού συχνά δεν είναι παρά ένας μύθος που υποκρύπτει την επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα. Το γαλλικό παράδειγμα είναι σίγουρα χρήσιμο και για τη δική μας αγορά εργασίας, σε συνθήκες, μάλιστα, που η οικονομική κρίση πιέζει όλο και περισσότερο τους εργαζόμενους.

« Πριν από τριάντα χρόνια, η ελίτ μορφωνόταν στο Πολυτεχνείο, τη Σχολή Ορυχείων και τη Σχολή Γεφυρών και Δρόμων. [2] Πλέον αποφοιτά από τη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, όπου μαθαίνει πώς φτιάχνεται ένας προϋπολογισμός » δηλώνει με λύπη ο Ζοζέφ Σαν-Πιέρ, στατιστικολόγος στο Πανεπιστήμιο Πολ-Σαμπατιέ, στην Τουλούζη. Ο μηχανικός δεν διαθέτει πια πρεστίζ.

Στον τομέα της πληροφορικής, η επωνυμία « μηχανικός » καλύπτει μια ολόκληρη γκάμα επαγγελμάτων. Στη διάρκεια της δεκαετίας του ’70, δημιουργούνται οι πρώτες εταιρείες συμβούλων πληροφορικής, ως απόρροια της ψηφιοποίησης, που συντελείται χάρη στους πρώτους υπολογιστές, και εμφανίζονται τα πρώτα σχετικά επαγγέλματα : προγραμματιστής, αναλυτής, προγραμματιστής συστημάτων κ.λπ. [3] Η δεκαετία του ’80 σηματοδοτεί την ηγεμονία της πληροφορικής στην επιχείρηση και οι εταιρείες συμβούλων πληροφορικής μετασχηματίζονται σε εταιρείες παροχής υπηρεσιών πληροφορικής, συνδυάζοντας την τεχνολογία με το οικονομικό κέρδος. Στη δεκαετία του ’90, ο βιομηχανικός κόσμος αναδιοργανώνεται γύρω από την υπεργολαβία. Η « πληροφορική διαχείριση » επιβάλλεται και βοηθάει στην αποδέσμευση των υπηρεσιών από τις ίδιες τις εταιρείες προς εξειδικευμένους υπεργολάβους. Η μείωση του κόστους γίνεται πια μανία.

Εξόριστος στη θέση του « παραγωγού » μπροστά στην οθόνη του, ο πληροφορικάριος υφίσταται τις συνέπειες του νέου κοινωνικού μοντέλου που επιβάλλουν οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών πληροφορικής. Οι συνθήκες εργασίας του υποβαθμίζονται και απομακρύνονται από όσα διακήρυτταν οι σχολές μηχανικών από τις οποίες αποφοίτησε. « Στο προπαρασκευαστικό τμήμα (το οποίο προετοιμάζει για τις εισαγωγικές εξετάσεις στις grandes ecoles των μηχανικών), οι καθηγητές μάς έλεγαν συνεχώς ότι είμαστε η ελίτ » αναπολεί ο Φρανσουά [4], υπεύθυνος προγράμματος στην εταιρεία Safran Engineering Services, υπεργολάβο της Airbus. « Μας έλεγαν ότι θα γίνουμε διευθυντικά στελέχη » συνεχίζει ο συνάδελφός του Ζουλιέν Λεπάπ, συνδικαλιστικός εκπρόσωπος της Force Ouvrière.

ΟΙ « ΕΝΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟΙ »

Όταν τον ρωτάμε την ειδικότητά του, κάνει μια παύση. Τελικά παρουσιάζεται ως « μηχανικός μελετών στη ραδιοναυσιπλοΐα », ενώ οι συνάδελφοί του, όλοι τριαντάρηδες, είναι « μηχανικοί δημιουργίας συστημάτων, μηχανικοί μηχανικών μελετών, μηχανικοί διαχείρισης συστημάτων ». « Αυτή η αδυναμία να δώσουμε ένα όνομα στα επαγγέλματά μας είναι χαρακτηριστική σε μας » διαπιστώνει ο κ. Λεπάπ. « Κάπως σαν να ήμασταν εναλλασσόμενοι μεταξύ μας ». Μια πραγματικότητα που βρίσκεται έτη φωτός μακριά από τις προσδοκίες τους κατά τη διάρκεια των πενταετών σπουδών τους.

Κάποτε ο μηχανικός κατασκεύαζε φράγματα και γέφυρες. Σήμερα, μπροστά στην οθόνη του, αναπτύσσει πρότζεκτ, για των οποίων την τελική μορφή συχνά δεν έχει λόγο. « Το επάγγελμα του μηχανικού στην πληροφορική έχει υποβαθμιστεί » υποστηρίζει ο Φρανσουά. Πρόκειται για τεχνική, σχεδόν ανειδίκευτη εργασία, πολλές φορές επαναλαμβανόμενη, που φυλακίζει τον εργαζόμενο και δεν του δίνει κίνητρα, γιατί δεν έχει κανέναν λόγο στην τελική απόφαση. Πέρα από το τεχνικό κομμάτι, « υπάρχει μεγάλη απογοήτευση σε σχέση με το μάνατζμεντ » συνεχίζει ο κ. Λεπάπ. Ο μάνατζερ έπρεπε να είναι ο ίδιος ένα πρότυπο και να αντιπροσωπεύει ένα όραμα. Στην πραγματικότητα, μας περιφρονεί, δεν έχει δική του κρίση και το μόνο που κάνει είναι να ακολουθεί οδηγίες ».

Η διαπίστωση αυτή είναι αποτέλεσμα του ιδιαίτερου συστήματος των εταιρειών πληροφορικής, όπου η εργοδοσία έχει δημιουργήσει μια από τις τελειότερες μορφές επισφαλούς εργασίας. Οι πληροφορικάριοι « τοποθετούνται » στους πελάτες. Στην αργκό του επαγγέλματος αυτό ονομάζεται « τεχνική υποστήριξη », μια σεμνή έκφραση που καλύπτει την υπεργολαβία. Η επαγγελματική οργάνωση Munci, που συγκεντρώνει μισθωτούς και ανέργους του τομέα της πληροφορικής, του Διαδικτύου και των τηλεπικοινωνιών, βλέπει στα παραπάνω έναν λόγο απογοήτευσης των εργαζομένων. « Πολλές εταιρείες πληροφορικής απλώς ενοικιάζουν χειρωνακτική εργασία και δεν παρέχουν πραγματικά υπηρεσίες ούτε εξειδικευμένες συμβουλές. Είναι συγκαλυμμένοι υπεργολάβοι, που μαζί με τους πελάτες τους είναι ένοχοι παράνομου δανεισμού εργατικού δυναμικού (...) και παραβίασης συναλλαγών στις υπηρεσίες τεχνικής υποστήριξης. [5]

ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ

Πράγματι, ο δανεισμός εργατικού δυναμικού διέπεται από αυστηρή εργατική νομοθεσία. Είναι νόμιμος μόνο στην περίπτωση της προσωρινής εργασίας, γεγονός το οποίο επικύρωσε το 1999 η Μαρτίν Ομπρί, τότε υπουργός Εργασίας και Αλληλεγγύης στη Γαλλία. Κι όμως, πάνω στην παραβίαση του σχετικού νόμου έχουν χτιστεί περιουσίες. Και μάλιστα από αυτήν προέρχεται και μία ακόμα διαστρέβλωση : οι μηχανικοί (με 5 χρόνια σπουδών) έχουν ως προϊσταμένους τους ανθρώπους του εμπορικού τμήματος (με 2 χρόνια σπουδές), γεγονός που καταδικάζει την παραγωγή να εξαρτάται από τις πωλήσεις.

Στους υπεύθυνους του εμπορικού τμήματος επιτρέπονται πολλές « ελευθερίες » στον τομέα του ανθρώπινου δυναμικού, ώστε ν’ αυξήσουν το περιθώριο κέρδους τους. « Η διαχείριση με βάση τους αριθμούς δημιουργεί απίθανες καταστάσεις » εξηγεί ο Φρανσουά. « Άνθρωποι που δεν έχουν τα κατάλληλα προσόντα βρίσκονται σε θέσεις που δεν τους ταιριάζουν. Οι υπεύθυνοι έχουν ως προτεραιότητα να βγάζουν τους εργαζόμενους από τις "κενές θέσεις". Λένε : "Είναι μηχανικός, ξέρει να το κάνει". Η γνώση δεν έχει πια καμία αξία ». Ο όρος « κενές θέσεις » σηματοδοτεί την περίοδο ανάμεσα σε δύο « αποστολές ». Ο σιωπηρός στόχος της εφεύρεσης αυτής των εταιρειών πληροφορικής, ο οποίος δεν έχει κανένα νομικό έρεισμα, είναι να φέρει ο εργαζόμενος την ευθύνη της μη απασχόλησής του.

Με μόνο 2% συνδικαλισμένα μέλη, η κινητικότητα του κλάδου στην κοινωνία είναι προς διερεύνηση. Αλλά πρέπει να αποσαφηνιστεί επειγόντως, αφού ο σύνδεσμος των εργοδοτών έχει προτείνει ήδη ως λόγο απόλυσης τη « μη προσαρμοστικότητα στις συνθήκες της αγοράς ».

Notes

[1] ΣτΕ : Όρος που, αν και αδόκιμος, έχει επικρατήσει στα ελληνικά και περιγράφει όλα τα επαγγέλματα που σχετίζονται με την πληροφορική.

[2] ΣτΕ : Πρόκειται για τις Grandes Ecoles, την αφρόκρεμα των γαλλικών πανεπιστημίων, από τις οποίες αποφοιτούν μηχανικοί όλων των ειδικοτήτων, το επάγγελμα με το μεγαλύτερο πρεστίζ στη χώρα μέχρι πρόσφατα.

[3] Βλ. Christian Bret, « L’histoire des quarante premières années des SSII en France a travers leurs hommes et leurs activités », « Entreprises et Histoire », αρ. 40, Paris, 2005.

[4] Ψευδώνυμο

[5] « Informaticiens en SSII : les raisons du malaise », 20 février 2002, www.munci.org.