ΔΝΤ: Ο,τι αγγίζει... ρημάζει! 11 παραδείγματα χωρών που δέχτηκαν τις... ευεργετικές παρεμβάσεις του!

Πηγή: Μαρξιστική Επιθεώρηση PRAXIS

Το ΔΝΤ είναι σε όλους γνωστό ως ένας αμείλικτος οργανισμός, ο οποίος παρεμβαίνει σε χώρες που έχουν οικονομικά προβλήματα, δανείζοντάς τους με αντάλλαγμα σκληρά αντιλαϊκά μέτρα «αναδιάρθρωσης», όπως λένε, των αδύναμων οικονομιών τους. Το αποτέλεσμα είναι πάντα το ίδιο: ανεργία και εξαθλίωση για τους λαούς, χωρίς πάντα διόρθωση των οικονομικών δεικτών, εξ’ αιτίας των οποίων, υποτίθεται, έγινε η παρέμβαση του ΔΝΤ.

Ακριβώς εδώ βρίσκεται η ουσία και ο χαρακτήρας του οργανισμού αυτού. Ο ρόλος του δεν είναι αυτός που επίσημα παρουσιάζεται, δηλαδή η παροχή τεχνικής βοήθειας και τεχνογνωσίας για την αντιμετώπιση οικονομικών κρίσεων. Είναι η ευθεία και ωμή παρέμβαση στην οικονομία μιας χώρας, με στοχο να την κάνει παράδεισο κερδοφορίας για το κεφάλαιο και, επομένως, κόλαση εξαθλίωσης για τους λαούς.

Ετσι, το ΔΝΤ δεν ξεκινά από το δεδομένο ότι κάθε χώρα μπορεί να θρέψει τους κατοίκους της, αλλά από το δεδομένο ότι ο πλούτος που μπορεί να παράξει κάθε χώρα πρέπει να είναι διαθέσιμος, και μάλιστα με τους πιο ευνοϊκούς όρους, στα γεράκια των μονοπωλίων. Και ότι οι έννοιες εθνική κυριαρχία και ανεξαρτησία -το στοιχειώδες, δηλαδή, δικαίωμα ενός λαού να κάνει κουμάντο στον τόπο του- είναι ανύπαρκτες μπροστά στο …ύψιστο, πανθομολογούμενο και αναμφισβήτητο …δικαίωμα του κεφαλαίου να αυξάνει τα κέρδη του.

Οι ίδιες οι θεμελιώδεις αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος, όμως, είναι αυτές που ενεργοποιούνται με βίαιο τρόπο, πετώντας στα σκουπίδια τη σοφία των σκληρών τεχνοκρατών του ΔΝΤ. Είναι πολλές οι περιπτώσεις εκείνες στις οποίες η μείωση του εργατικού κόστους και η, συνακόλουθη, μείωση της αγοραστικής δύναμης του λαού χειροτέρεψαν ουσιαστικά την κατάσταση, φέρνοντας τα αντίθετα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα.

Φυσικά, το ζήτημα δεν είναι ότι το ΔΝΤ δεν έχει …μαρξιστική παιδεία! Το ζήτημα είναι ότι είναι λάθος να κρίνουμε το ρόλο του με οικονομικούς και μόνο όρους, χωρις να τους γειώνουμε στο πεδίο της πολιτικής. Εκεί, όλα αυτά που φαίνονται ως παράλογα αποκτούν το πραγματικό τους νόημα.

Μπορεί στο ΔΝΤ να κάνουν κουμάντο οι Αμερικάνοι, όμως συμμετέχουν όλοι οι ιμπεριαλιστές, Ευρώπη, Ιαπωνία, Κίνα, Ρωσία. Αρα, το ζήτημα των αντιθέσεων και των εκάστοτε συσχετισμών μεταξύ τους ξεδιπλώνεται και στο ΔΝΤ και εκφράζεται στις παρεμβάσεις του στις διάφορες χώρες. Γι’ αυτό και η περίπτωση κάθε χώρας είναι ξεχωριστή, από την άποψη ότι κάθε χώρα έχει την ιστορία της, τις σχέσεις της, τις δεσμεύσεις της, οι οποίες δεν είναι υποχρεωτικά πάντα οι ίδιες. Οπως δεν είναι ίδιες και οι επιδιώξεις της κάθε ιμπεριαλιστικής δύναμης σε κάθε περίπτωση.Στην ίδια λογική, κάθε άρχουσα τάξη δεν είναι ίδια, όπως και κάθε λαός δεν είναι ίδιος. Το αστικό πολιτικό σύστημα σε κάθε χώρα αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο το ΔΝΤ, αντέχει ή όχι τις παρεμβάσεις του και μπορεί να βγει ενισχυμένο ή όχι από αυτές. Κάτι που, σε μεγάλο βαθμό, εξαρτάται και από τις αντιστάσεις που θα καταφέρει ο κάθε λαός να αναπτύξει.

Αυτό ακριβώς είναι το άλλο σημαντικό πολιτικό ζήτημα που μπορεί να έχει καθοριστικό ρόλο σε μια παρέμβαση του ΔΝΤ: η λαϊκή αντίδραση. Η οποία, σε όσες περιπτώσεις εκφράστηκε και αναπτύχθηκε, έβαλε σημαντικό πρόβλημα και στους ιμπεριαλιστές του ΔΝΤ και στη ντόπια άρχουσα τάξη. Αποδεικνύοντας ότι, μπροστά στη λαϊκή οργή, τα πανίσχυρα στελέχη του συστήματος είναι όχι μόνο λίγα, αλλά και φοβισμένα και πανικοβλημένα.

Η παρουσίαση που ακολουθεί, λοιπόν, των παρεμβάσεων του ΔΝΤ τα τελευταία χρόνια σε 11 χώρες, έχει το νόημα να δείξει τι περίπου μας περιμένει και στην Ελλάδα, με την έννοια των βασικών κατευθύνσεων που θα επιβληθούν. Τα συγκεκριμένα μέτρα που πάρθηκαν σε κάθε περίπτωση μοιάζουν, η συνταγή είναι, στις γενικές της γραμμές, η ίδια, αλλά η εξειδίκευσή της ποικίλλει κατά περίπτωση.Ετσι κι αλλιώς, η Ελλάδα έχει την ιδιαιτερότητα να είναι μέλος της ευρωζώνης, να έχει το ίδιο νόμισμα με βασικές ιμπεριαλιστικές χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία και να έχει ζητήσει την παρέμβαση όχι μόνο του ΔΝΤ, αλλά και της ΕΕ. Συνεπώς τα παιχνίδια των συσχετισμών είναι ήδη αρκετά διαφορετικά, οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις ξετυλίγονται στη χώρα μας και η εξέλιξή τους, τόσο συνολικά όσο και ειδικά, θα επηρεάσει την πορεία των πραγμάτων. Είναι, πάντως, αξιοσημείωτο το γεγονός ότι στην ιστορία των παρεμβάσεων του ΔΝΤ θα αναγνωρίσουμε όχι μόνο γνωστά μέτρα, αλλά και γεγονότα που καθόρισαν τις εξελίξεις. Η επίκληση των κερδοσκόπων, ο ρόλος των ΜΜΕ, οι μειώσεις στις κρατικές δαπάνες, ο ρόλος των κυβερνησεων και αρκετά άλλα που ζούμε αυτές τις μέρες είναι χιλιοπαιγμένες σκηνές στην ιστορία του ΔΝΤ. Ας ελπίσουμε να επαναληφθούν και στη χώρα μας και οι σκηνές των αγώνων των λαών ενάντια στην πείναι και την εξαθλίωση!

Aργεντινή

Η Αργεντινή είναι, μάλλον, η πιο γνωστή περίπτωση παρέμβασης του ΔΝΤ και η αιτία γι’ αυτό είναι οι μεγάλες λαϊκές αντιδράσεις που προκάλεσε.Η ιστορία ξεκινά γύρω στο 1990, όταν πρόεδρος ήταν ο Κάρλος Μένεμ. Η Αργεντινή έπασχε από υπερπληθωρισμό, με αύξηση των τιμών κατά διψήφιο ποσοστό κάθε μήνα (5.000% είχε φτάσει ο πληθωρισμός το 1989!). Το ΔΝΤ πρότεινε τότε τη σύνδεση του εθνικού νομίσματος (πέσο) με το δολάριο σε σταθερή ισοτιμία (ένα προς ένα) και προχώρησε σε δανεισμό συνολικά περισσότερων από 13 δισ. δολαρίων μέσα στην επόμενη δεκαετία.Την περίοδο αυτή, το ΔΝΤ θεωρούσε την Αργεντινή χώρα-μοντέλο, επειδή εφάρμοζε κατά γράμμα τις επιταγές του, οι οποίες εντάσσονταν στη γενικότερη πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στο πρόβλημα του χρέους των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Τα μέτρα περιλάμβαναν κατάργηση των επιδοτήσεων, μείωση της φορολογίας, αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία και ιδιωτικοποιήσεις σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας (ενέργεια, τηλεπικοινωνίες και ύδρευση πουλήθηκαν σε ξένους, ενώ μέχρι το 1999 το 90% των τραπεζών είχε ιδιωτικοποιηθεί).

Τα μέτρα πράγματι απέδωσαν, αποδίδοντας μέσους ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 6%, από τους μεγαλύτερους στον κόσμο. Ομως, μετά το 1998 το δολάριο άρχισε να ανεβαίνει πολύ γρήγορα, ενώ ταυτόχρονα υποτιμήθηκε το νόμισμα της Βραζιλίας, βασικού εμπορικού εταίρου της Αργεντινής. Η εξέλιξη αυτή έφερε τη χώρα σε δεινή οικονομική θέση, μια και το ΔΝΤ πεισματικά επέμενε να κρατά την ισοτιμία πέσο-δολαρίου, φοβούμενο ότι μια υποτίμηση του πέσο θα έδιωχνε κεφάλαια από τη χώρα. Ουσιαστικά, το ΔΝΤ προστάτευε το τραπεζικό σύστημα και στη χώρα και διεθνώς (ήταν μεγάλα τα ποσά που «ξεπλένονταν» στην Αργεντινή). Βασικές κερδισμένες ήταν οι αμερικάνικες τράπεζες, ενώ η εξαγωγή κεφαλαίων, τελικά, δεν αποφεύχθηκε.

Το 2000 δόθηκε νέο δάνειο 40 δισ. δολαρίων. Τα ΜΜΕ είχαν προετοιμάσει το έδαφος, παρουσιάζοντας το ΔΝΤ ως τη μόνη ελπίδα της χώρας και πιέζοντας την κυβέρνηση να επισπεύσει τη νέα προσφυγή. Οι στόχοι που τέθηκαν ήταν η ολοκληρωτική μείωση του ελλείμματος και η αποπληρωμή του χρέους. Προτεραιότητα για την κυβέρνηση ήταν οι υποχρεώσεις προς τους δανειστές της και όχι προς το λαό της.Οι νέοι όροι που απαιτήθηκαν ήταν ακόμη χειρότεροι. Οι μισθοί και οι συντάξεις μειώθηκαν κατά 20%, μειώθηκαν δραστικά οι δαπάνες για παιδεία, υγεία και συντάξεις, απελευθερώθηκαν οι εισαγωγές, ιδιωτικοποιήθηκαν όλες οι δημόσιες επιχειρήσεις και μειώθηκαν οι κάθε είδους παροχές. Η χώρα, κυρίως η πρωτεύουσα και οι μεγάλες πόλεις, γέμισε με εξαθλιωμένους και άστεγους.

Το 2001, ιλλιγιώδη ποσά μεταφέρθηκαν σε τράπεζες του εξωτερικού, από όσους γνώριζαν πού πήγαιναν τα πράγματα. Για να σταματήσει την αιμορραγία, στις 3 Δεκεμβρίου του 2001 η κυβέρνηση ανακοίνωσε πάγωμα των καταθέσεων σε όλες τις τράπεζες (επιτρέπονταν αναλήψεις μόνο 250 δολαρίων την εβδομάδα). Ο αργεντίνικος λαός έμεινε χωρίς μισθούς και συντάξεις και χωρίς τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τα χρήματα που είχε αποταμιεύσει.Η «ληστεία του αιώνα» είχε πια συντελεστεί. Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Ο λαός βγήκε στους δρόμους, κάθε μέρα και για πολλές ώρες, ζητώντας να πέσει η κυβέρνηση και να φύγει το ΔΝΤ. Στις συγκρούσεις με την αστυνομία και τους παρακρακρατικούς μηχανισμούς δεκάδες ήταν οι νεκροί και εκατοντάδες οι τραυματίες.

Η κυβέρνηση, τελικά, παραιτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου και ο (κεντροαριστερός) πρόεδρος Φερνάντο ντε λα Ρούα έφυγε με ελικόπτερο από το προεδρικό μέγαρο, το οποίο πολιορκούσαν διαδηλωτές. Ο νέος πρόεδρος Εντουάρντο Ντουάλτε έσπασε τη σύνδεση πέσο-δολαρίου και προχώρησε σε υποτίμηση κατά 75%.

Τον Ιανουάριο του 2002 η χώρα δήλωσε αδυναμία να καλύψει το χρέος της και κήρυξε στάση πληρωμών (το χρέος ήταν τότε 132 δισ. δολάρια).Ο πληθωρισμός και η ανεργία εκτινάχθηκαν στα ύψη. Ωστόσο, η υποτίμηση άρχισε να δείχνει τα οφέλη της κι έτσι, σε λίγα χρόνια, η ανεργία έπεσε από το 20% στο 8,5% και το ΑΕΠ άρχισε να αυξάνεται. Πάντως, κρίσιμη ήταν και η συμφωνία για αναδιάρθρωση του χρέους το 2005, οπότε η κυβέρνηση συμφώνησε να αποπληρώσει το 76% των πιστωτών της με επιτόκιο 30%, το οποίο είναι προνομιακό σε σχέση με τα ονομαστικά επιτόκια της χώρας!

Η υποτίμηση του πέσο, βέβαια, έμεινε. Το αποτέλεσμα ήταν η πρόσφατη κρίση να επηρεάσει ιδιαίτερα την Αργεντινή, με το ΑΕΠ να πέφτει κατά 2,5% πέρσι, ενώ είχε ανέβει κατά 6,8% πρόπερσι! Ετσι, η δυνατότητα αποπληρωμής του χρέους δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένη.

Ενδιαφέρον, πάντως, έχει η απολογιστική έκθεση για την Αργεντινή, που δημοσίευσε το ΔΝΤ το 2004. Σε αυτήν ο οργανισμός παραδέχεται ότι άργησε να αποδεσμεύσει το πέσο από το δολάριο, ότι ήταν χαλαρό στην παρακολούθηση της εφαρμογής των μέτρων και ότι εκτίμησε λάθος το ύψος του χρέους που μπορεί να διατηρεί μια αναπτυσσόμενη χώρα (δηλαδή, κακώς ζήτησε τόσο μεγάλη μείωσή του). Ομως τη βασική ευθύνη τη ρίχνει στην κυβέρνηση της Αργεντινής γιατί δεν εφάρμοσε ακριβώς τα μέτρα που της προτάθηκαν και γιατί κήρυξε χρεοκοπία. Και θεωρεί ότι σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει το ΔΝΤ να επιμένει στα μέτρα που προτείνει, όσο και να διαφωνεί η εθνική κυβέρνηση!

Δηλαδή, ενώ το ΔΝΤ έσπρωξε τη χώρα στη χρεοκοπία, την κατηγορεί κι από πάνω γιατί δεν ήταν συνεπής στην εφαρμογή των μέτρων! Αποτινάσσει, ουσιαστικά, κάθε ευθύνη από πάνω του και παραμένει σε μια τεχνοκρατική ανάλυση, λες και δεν υπήρξε ποτέ πτώχευση, εξαθλίωση και, φυσικά, λαϊκή εξέγερση.

Τέλος, για να κάνουμε και τις συγκρίσεις με τη χώρα μας, η ομοιότητα που υπάρχει είναι η σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία (σύνδεση πέσο-δολαρίου στην Αργεντινή, ευρώ στην Ελλάδα). Κατά τ’ άλλα, καμία σχέση! Οχι μόνο γιατί το μέγεθος και ο φυσικός πλούτος της Αργεντινής δε συγκρίνεται με της Ελλάδας. Αλλά και γιατί το χρέος της Αργεντινής ήταν, την περίοδο της κρίσης, στο 62% του ΑΕΠ και το έλλειμμα στο 6,4% του ΑΕΠ, ενώ τα δικά μας νούμερα είναι σχεδόν τα διπλάσια!

Βραζιλία

Αν η Αργεντινή θεωρείται παράδειγμα αποτυχημένης παρέμβασης του ΔΝΤ, η Βραζιλία θεωρείται ακριβώς το αντίθετο. Είναι, όμως, έτσι; Κι αν ναι, ποιους ωφέλησε, τελικά, η παρέμβαση;Και εδώ το πρόβλημα ξεκίνησε από τον υπερπληθωρισμό. Το 1994, υιοθετήθηκε ένα πρόγραμμα σταθερότητας βασισμένο στην εισαγωγή νέου νομίσματος (του νέου ρεάλ), με ανώτατη ισοτιμία με το δολάριο το ένα προς ένα. Ταυτόχρονα, προωθήθηκε εκτεταμένο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων το οποίο έφερε ξένα κεφάλαια στη χώρα.Αυτές οι εισροές κεφαλαίων ισοφάριζαν το έλλειμμα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, που έφτασε το 1997 στα 33,4 δισ. δολάρια. Ενα έλλειμμα που προερχόταν και από τον πληθωρισμό, αλλά και από τις μεγάλες διακυμάνσεις της ισοτιμίας του ρεάλ. Σημειωτέον ότι τέτοιο έλλειμμα δεν είχε ποτέ η Βραζιλία, μια μεγάλη χώρα με σημαντικό φυσικό, ορυκτό και ενεργειακό πλούτο.

Η στήριξη στα ξένα κεφάλαια και στην εκποίηση του εθνικού πλούτου είχε, βέβαια, κοντά ποδάρια. Οταν γύρω στο 1998 ξέσπασε η κρίση των «τίγρεων της Ανατολής», το κεφάλαιο άρχισε να χάνει συνολικά την εμπιστοσύνη του στις λεγόμενες αναπτυσσόμενες αγορές, μέσα σε αυτές και στη Βραζιλία.

Ετσι, τα κεφάλαια άρχισαν να αποσύρονται μαζικά και οι γνωστοί διεθνείς οίκοι αξιολόγησης υποτιμούσαν συνεχώς τη δανειοληπτική ικανότητα της χώρας. Η Κεντρική Τράπεζα της Βραζιλίας έδινε επιτόκια σχεδόν 50% (!), αλλά δεν μπόρεσε να προσελκύσει κεφάλαια. Το χρηματιστήριο του Σάο Πάολο κατέρρευσε το Γενάρη του 1998, ενώ, ως τις αρχές το 1999, τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας είχαν σχεδόν μηδενιστεί.Το ΔΝΤ παρέμβηκε στα τέλη του 1998, με δάνειο 42,6 δισ. δολαρίων. Η κυβέρνηση δεσμεύτηκε σε μείωση του ελλείμματος κατά 3,4% σε ένα χρόνο. Για να γίνει αυτό, το αντίστοιχο πρόγραμμα σταθερότητας προέβλεπε αυξήσεις φόρων, μειώσεις δημοσίων δαπανών, αλλαγές στο ασφαλιστικό, μειώσεις μισθών και απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων.

Η κυβέρνηση υποσχέθηκε μια πολιτική προς όφελος των ασθενέστερων τάξεων. Ομως οι δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν κατά 6,6%, για την παιδεία κατά 12,3%, για τη γεωργία κατά 47,1% και για το περιβάλλον κατά 47,4%. Επιπλέον, περικόπηκε δραστικά ο αριθμός των άπορων οικογενειών που λάμβαναν ένα ελάχιστο εισόδημα από το κράτος (από 14,8 εκ. σε 2,5 εκ. οικογένειες). Ταυτόχρονα, αυξήθηκαν οι επιχορηγήσεις και μειώθηκε η φορολογία των επιχειρήσεων.

Η ισοτιμία του ρεάλ έμεινε σταθερή για 2 μήνες. Ηταν ο ελάχιστος απαιτούμενος χρόνος για να προλάβουν να τραβήξουν τα λεφτά τους οι κεφαλαιοκράτες (αυτοί που ονομάζονταν και τότε και τώρα κερδοσκόποι). 20 δισ. δολάρια αποσύρθηκαν από τη χώρα, δηλαδή, ουσιαστικά, όσα είχε αποταμιεύσει το κράτος με τα μέτρα. Η εξυγείανση είχε στόχο να απεγκλωβίσει την άρχουσα τάξη από μια οικονομία που κατέρρεε!Το ξένο κεφάλαιο επέστρεψε αμέσως στη Βραζιλία, με νέους όρους πλέον, ιδιοποιούμενο όλους τους κερδοφόρους κλάδους της οικονομίας.

Ως το 2001, οι κοινωνικές αντιθέσεις είχαν ενταθεί τόσο, που η βία βασίλευε στη χώρα. Οσο εξαθλιωνόταν ο κόσμος στις φαβέλες, τόσο πλούτιζαν οι επιχειρηματίες. Οι συμπλοκές και οι θάνατοι ήταν συνηθισμένα φαινόμενα.Το 2002, που χρεοκόπησε η Αργεντινή, υπήρχαν εκτιμήσεις που ανέβαζαν τους εξαθλιωμένους ως και στο 30% του πληθυσμού. Το χρέος ήταν στο 52% του ΑΕΠ, κάτι που οδήγησε σε νέο δάνειο από το ΔΝΤ το 2001 (15 δισ. δολάρια). Νέες περικοπές ακολούθησαν σε παιδεία και υγεία και νέα εκποίηση όσου δημόσιου πλούτου είχε απομείνει. Το 2002, το Εργατικό Κόμμα του Λούλα Ντα Σίλβα κέρδισε τις εκλογές.

Η νέα κυβέρνηση αποδέχθηκε τη συμφωνία με το ΔΝΤ και δανείστηκε άλλα 30 δισ. δολάρια. Η υποτίμηση του ρεάλ (έφτασε ως και τα 0,25 δολάρια) και η άνοδος των τιμών του πετρελαίου ( η Βραζιλία παράγει 1,5 εκ. βαρέλια πετρέλειο την ημέρα και αυτή ήταν η μόνη δραστηριότητα που παρέμεινε στο κράτος) και των μετάλλων (έχει τεράστια αποθέματα σιδήρου) άρχισαν να διορθώνουν τους οικονομικούς δείκτες.Η ευημερία, ωστόσο, αφορά το κεφάλαιο, ντόπιο και –κυρίως- ξένο. Η Βραζιλία έγινε παράδεισος κερδοφορίας για τις αμερικάνικες και ευρωπαϊκές πολυεθνικές (47 δισ. δολάρια ήταν οι ξένες επενδύσεις πέρσι), όμως ο λαός της είναι όσο φτωχός ήταν και πριν 10 χρόνια, στο ζενίθ της κρίσης.

Ταϊλάνδη

Η ασιατική κρίση του 1997 ονομάστηκε και «κρίση του ΔΝΤ», γιατί οι επιλογές του οργανισμού για την αντιμετώπιση της νομισματικής κρίσης στην Ταϊλάνδη επηρέασαν και τη Ν. Κορέα και την Ινδονησία.Οι «Τίγρεις της Ανατολής» ήταν το …καμάρι του ΔΝΤ με τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που πετύχαιναν για αρκετά χρόνια. Το 1997 το νόμισμα της Ταϊλάνδης (το μπατ) δέχθηκε πιέσεις (πάλι αυτοί οι κερδοσκόποι!) με αποτέλεσμα να χάσει το μισό της αξίας του σε λίγους μήνες.Το δάνειο από το ΔΝΤ έφτασε τα 20 δισ. δολάρια και συνοδεύτηκε από μεγάλο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, κυρίως προς ξένες τράπεζες και πολυεθνικές. Τα λεφτά του δανείου πήγαν στις τσέπες των …επενδυτών, ενώ ο λαός έπρεπε να υποστεί μειώσεις στις κοινωνικές δαπάνες (ούτε φάρμακα στα νοσοκομεία δεν υπήρχαν), τεράστια ανεργία, πείνα και υποσιτισμό.

Ινδονησία

Η Ινδονησία ήταν το επόμενο θύμα, παρότι φαινόταν να πηγαίνει καλά ως τότε. Το νόμισμά της (ρουπία) κατέρρευσε και τα 23 δισ. δολάρια του δανείου από το ΔΝΤ δόθηκαν (και εδώ) για να στηρίξουν την άρχουσα τάξη. Η φτώχεια γιγαντώθηκε και προκάλεσε σημαντικές λαϊκές αντιδράσεις που οδήγησαν στο διώξιμο του δικτάτορα Σουχάρτο, που είχε 30 χρόνια στην εξουσία.

Ν. Κορέα

Η Ν. Κορέα, η πιο εκβιομηχανισμένη χώρα της περιοχής, έπεσε σε κρίση ρευστότητας, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η χρεοκοπία της Daewoo, της δεύτερης μεγαλύτερης εταιρίας στη χώρα, η οποία δεν μπορούσε να αποπληρώσει οφειλές 84 εκ. δολαρίων, ποσό μικρό για να δικαιολογεί χρεοκοπία μιας τόσο μεγάλης επιχείρησης. Το ΔΝΤ ζήτησε σε αντάλλαγμα των δανείων που έδωσε να αλλάξει το μοντέλο εταιρικής οργάνωσης στη χώρα, ώστε να ευνοηθεί η είσοδος ξένων επενδυτών. Οπως και έγινε τα επόμενα χρόνια, με την κορεάτικη βιομηχανία να μην ελέγχεται, πλέον, από Κορεάτες…

Τουρκία

Η Τουρκία έχει συνάψει, από το 1961 ως σήμερα, 19 συμφωνίες με το ΔΝΤ. Η τελευταία εξέπνευσε το 2008 και από τότε η κυβέρνηση Ερντογάν άρχισε διαπραγματεύσεις για την επόμενη. Ωστόσο, στις 9 Μάρτη φέτος, ανακοίνωσε ότι δεν πρόκειται να συνάψει νέα συμφωνία, τουλάχιστον προς το παρόν.Συνολικά η Τουρκία έχει δανειστεί από το ΔΝΤ 50 δισ. δολάρια σε 47 χρόνια. Η κυβέρνηση επιδιώκει την οικονομική ανάκαμψη χωρίς το ΔΝΤ, βασισμένη στη βαριά βιομηχανία, τις εξαγωγές, την ευκολία υποτίμησης της λίρας, τις διευκολύνσεις στους ξένους επενδυτές.Αυτό, βέβαια, σημαίνει ότι, με τις παρεμβάσεις του ΔΝΤ, έχει ήδη διαμορφωθεί ένα πλάισιο που είναι ευνοϊκό για το κεφάλαιο και άρα δυσμενές για τους εργαζόμενους.Τα τελευταία χρόνια, σταθμός ήταν η νομισματική κρίση του 2001, η οποία, κατά βάση, προήλθε από τις τράπεζες, πολλές από τις οποίες οδηγήθηκαν στη χρεοκοπία, ως αποτέλεσμα του ανεξέλεγκτου δανεισμού τους. Τη χρονιά εκείνη το χρέος είχε φτάσει το 105,2% και το έλλειμμα το 29,8%.

Το κράτος εθνικοποίησε 20 ιδιωτικές τράπεζες και στήριξε τις δυο μεγαλύτερες κρατικές, την Ziraat και την Halkbank (μια συνταγή που είδαμε να επαναλαμβάνεται διεθνώς και στην τωρινή κρίση, από ισχυρές αλλά και αδύναμες χώρες). Η παρέμβαση του ΔΝΤ έθεσε κάποιους περιορισμούς στο δανεισμό των τραπεζών, αλλά περιλάμβανε και πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης και λιτότητας στο δημόσιο, με πάγωμα και μείωση μισθών, μείωση δαπανών, μαζικές απολύσεις, αύξηση της φορολογίας, εφαρμογή ελαστικών σχέσεων σργασίας και ιδιωτικοποιήσεις.Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της TEKEL, πρώην κρατικού μονοπωλίου καπνού και αλκοολούχων ποτών, το οποίο πουλήθηκε στη British American Tobacco, με τη συνεργασία και του ΔΝΤ. Τα περισσότερα εργοστάσιά της έκλεισαν και στους 12.500 εργαζόμενους προτάθηκε να δουλέψουν σε άλλες υπηρεσίες με το μισό μισθό και με εγγύηση της δουλειάς τους για ένα χρόνο μόνο!

Επίσημα η ανεργία στην Τουρκία είναι σήμερα στο 14%, όμως συνδικαλιστές εκτιμούν ότι το πραγματικό νούμερο είναι γύρω στο 20%.

Ουγγαρία

Η Ουγγαρία είναι από τους νέους …πελάτες του ΔΝΤ. Το συνολικό δάνειο των 20 δισ. ευρώ (από ΔΝΤ, ΕΕ και Παγκόσμια Τράπεζα) εγκρίθηκε το Νοέμβρη του 2008, με τον όρο το ΔΝΤ να παρακολουθεί την εκτέλεση του προϋπολογισμού.

Ηδη από το 2006, ο τότε πρωθυπουργός («σοσιαλιστής» κι αυτός) ανακοίνωσε ότι θα ακολουθήσει σκληρή πολιτική λιτότητας, υπό το βάρος του ελλείμματος του 8%. Και προχώρησε σε ιδιωτικοποιήσεις σε υγεία και κοινωνική ασφάλιση, ενώ επέβαλε πληρωμή της εγγραφής στα πανεπιστήμια.Η εξέλιξη των οικονομικών δεικτών από το 2008 ως το 2009 είναι αρκετά ενδιαφέρουσα: ανάπτυξη από 0,6% σε 6,4%, ανεργία από 7,8% σε 11% και χρέος από 67% σε 72,4%. Αν την αύξηση του χρέους τη δικαιολογεί το δάνειο, την ανάπτυξη τη δικαιολογεί …η αύξηση της ανεργίας!

Τα μέτρα που συνόδευσαν το δάνειο περιλάμβαναν μειώσεις μισθών και 10.000 απολύσεις στο δημόσιο, μειώσεις σε επιδόματα, μείωση αγροτικών επιχορηγήσεων, άυξηση των ορίων συνταξιοδότησης και μείωση των συντάξεων. Επίσης, αύξηση του ΦΠΑ (18% σε ψωμί, γαλακτοκομικά και θέρμανση!), των φόρων σε βενζίνη, ποτά και τσιγάρα και της άμεσης φορολογίας, με ελαφρύνσεις, όμως στο 15% από το τρίτο παιδί και πάνω.Ταυτόχρονα, μειώθηκαν οι εργοδοτικές εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία (από 32% σε 27%), ενώ μειώθηκε και η φορολογία των επιχειρήσεων κατά 1%.

Μέσα στο 2010 αναμένεται αναβάθμιση της χώρας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, ενώ και το ΔΝΤ θεωρεί ότι τα πράγματα πάνε καλά. Ο πρωθυπουργός της χώρας πρόσφατα δήλωσε ότι η Ουγγαρία έχει ξεπεράσει την χειρότερη φάση της οικονομικής κρίσης και ότι δε θα πάρει την τελευταία δόση του δανείου από το ΔΝΤ, ενώ υποστηρίζει την ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη το συντομότερο δυνατό.

Η οικονομία της Ουγγαρίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ξένες επενδύσεις, πράγμα που σημαίνει ότι είναι κρίσιμο να διατηρήσει το αντεργατικό αυτό περιβάλλον.

Ρουμανία

Η Ρουμανία έχει πάρει, συνολικά κοντά στα 20 δισ. ευρώ δάνεια από το ΔΝΤ. Από το 2008 ως το 2009 η ανάπτυξη ανέβηκε από 7,1% σε 7,2% (για φέτος η εκτίμηση του ΔΝΤ αναθεωρήθηκε από 1,3% σε 0,8%), η ανεργία από 4,4% σε 7,6% και το χρέος από 14,7% σε 20%. Η ανεργία αναμένεται να ανέβει ακόμα περισσότερο φέτος, μετά την απόφαση για 3.545 απολύσεις στο δημόσιο και την υποχρέωση για 100.000 απολύσεις συνολικά φέτος.Ο αριθμός αυτός ίσως απαιτηθεί (από ΔΝΤ και ΕΕ) να ανέβει στις 150.000, σε συνδυασμό και με νέες απαιτήσεις για μείωση των δαπανών του προϋπολογισμού και περικοπές στις συντάξεις. Η κινδυνολογία για κατάρρευση του ασφαλιστικού συστήματος δίνει και παίρνει, τη στιγμή που η μέση σύνταξη είναι κάτω από 200 ευρώ (οι μεγαλύτερες συντάξεις είναι στα 1000 ευρώ).Το έλλειμμα ήταν πέρσι στο 7,2% του ΑΕΠ (άλλες εκτιμήσεις αναφέρουν και 7,9%) και ο στόχος είναι το 2010 να πέσει στο 5,3%.ΔΝΤ και ΕΕ εκβιάζουν ότι δε θα καταβάλλουν τις επόμενες δόσεις του συμφωνημένου δανείου αν δεν παρθούν νέα, σκληρότερα μέτρα.Πάντως οι εκπαιδευτικοί ετοιμάζονται για απεργία διαρκείας αν η κυβέρνηση προχωρήσει σε 15.000 απολύσεις στον κλάδο, όπως έχει δηλώσει.

Λετονία

Η Λετονία πήρε δάνεια 7,5 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ, τη Σουηδία και άλλες χώρες, με αντάλλαγμα μια κυριολεκτικά ισοπεδωτική πολιτική. Οι μισθοί στο δημόσιο μειώθηκαν κατά 20%, αντίστοιχα και οι συντάξεις. Οι δαπάνες για τα νοσοκομεία μειώθηκαν κατά 40% και πολλά έκλεισαν. Εκλεισαν, επίσης, εκατοντάδες σχολεία και μειώθηκαν οι μισθοί των εκπαιδευτικών κατά 60%.Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 4,6% το 2008 και κατά 17,8% το 2009. Η ανεργία, από 5,6% το 2007 ανέβηκε στο 7,5% το 2008 και στο 16,6% το 2009, ενώ τώρα βρίσκεται στο 22,8% (η υψηλότερη στην ΕΕ). Το χρέος αυξήθηκε από 19,5% το 2008 σε 32,5% το 2009.

Ουκρανία

Το …χαϊδεμένο παιδί του ΔΝΤ στην Ουκρανία ήταν ο μετέπειτα ηγέτης της «πορτοκαλί επανάστασης» Βίκτορ Γιουστσένκο. Το 1993 διορίστηκε κεντρικός τραπεζίτης και την επόμενη χρονιά ανέλαβε τη συμφωνία με το ΔΝΤ, η οποία αφαιρούσε κάθε δυνατότητα του κράτους να ελέγχει τη διακύμανση του νομίσματος.Η οικονομία της χώρας κατέρρευσε ραγδαία. Μέσα σε μια νύχτα, το ψωμί ανέβηκε 300%, το ηλεκτρικό 600% και οι συγκοινωνίες 900%. Το 1995, το ΑΕΠ ήταν μόλις το 40% του 1992!Το ΔΝΤ εκβίασε ότι μόνο αν γίνει πρωθυπουργός ο Γιουστσένκο θα δώσει δάνειο με ευνοϊκούς όρους. Ο Γιουστσένκο πράγματι εξελέγη και ξεκίνησε μια διαδικασία πτώχευσης, με τη βοήθεια του ΔΝΤ, με στόχο την παραγωγική βάση της Ουκρανίας, πολλές από τις βιομηχανίες της οποίας έκλεισαν. Ο Γιουστσένκο καθαιρέθηκε, αλλά οι Αμερικάνοι, με την ευθεία παρέμβαση της «πορτοκαλί επανάστασης», τον έφεραν στη θέση του προέδρου.

Ρωσία

Αφήσαμε για το τέλος την ξεχωριστή περίπτωση της Ρωσίας. Ξεχωριστή γιατί εκεί η παρέμβαση του ΔΝΤ είχε πολύ πιο σημαντικούς στόχους από την κερδοφορία του κεφαλαίου. Το ΔΝΤ ήταν ο μηχανισμός που επέλεξε το καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό σύστημα της Δύσης για να αντιμετωπίσει τον παλιό του μεγάλο αντίπαλο, προσπαθώντας να τον ελέγξει οικονομικά πριν αυτός γίνει ξανά επικίνδυνος.Προϋπόθεση γι΄αυτό ήταν να εξαγοραστούν τα βασικά στελέχη της Νέας Αστικής Τάξης που κυβερνούσε τη χώρα. Αλλά και να τεθεί ένα πλαίσιο οικονομικής εξάρτησης τέτοιας που να κρατήσει τη Ρωσία ακίνδυνη. Εγχείρημα δύσκολο, ως και αδύνατο, δεδομένων των τεράστιων μεγεθών της Ρωσίας, που δε θα είχε περάσει καν από το μυαλό των Δυτικών αν δεν υπήρχε ο Γέλτσιν.Η Ρωσία, με απόφαση του Γέλτσιν, είχε αναλάβει όλο το εξωτερικό χρέος της ΕΣΣΔ. Από το 1991 ακολούθησε μια πολιτική βασισμένη στις συστάσεις του ΔΝΤ, η οποία είχε κύρια αιχμή τις ιδιωτικοποιήσεις, το ξεπούλημα, δηλαδή, όλου του πλούτου που με ιδρώτα και αίμα είχαν παράξει οι σοβιετικοί λαοί τις προηγούμενες δεκαετίες. Η Δύση ήθελε να εισβάλει οικονομικά στη Ρωσία, το ΔΝΤ ήταν το όχημα, ενώ ο Γέλτσιν …της έδειχνε το δρόμο.

Το 1998 η Ρωσία χρεοκόπησε, παρότι το ΔΝΤ είχε ήδη διοχετεύσει αρκετά κεφάλαια στη χώρα, τα οποία, βεβαια, κυρίως κατέληξαν στις τσέπες των εκλεκτών της Δύσης. Πολλοί ήταν οι κεφαλαιοκράτες (Ρώσοι και ξένοι) που κατάλαβαν τους κινδύνους και φρόντισαν να αποσύρουν έγκαιρα τα κεφάλαιά τους, τα οποία ευχαρίστως δέχτηκαν οι αμερικάνικες και αγγλικές τράπεζες (περίπτωση Αμπράμοβιτς).Το τελευταίο δάνειο από το ΔΝΤ (22,5 δισ. δολάρια) εξασφαλίστηκε το 2008, για να πληρωθούν, όμως, οι ξένοι δανειστές και όχι τα 12,5 δισ. που όφειλε το κράτος σε μισθούς και συντάξεις.Η ανάκαμψη των τελευταίων χρόνων έχει να κάνει ακριβώς με τα τεράστια μεγέθη της Ρωσίας και με την πολιτική παρουσία του Πούτιν, ο οποίος εκφράζει εκείνες τις μερίδες της Νέας Αστικής Τάξης (κυρίαρχες πλέον) που έχουν άλλο όραμα για τη χώρα τους και το ρόλο της στο διεθνές σκηνικό.Πάντως το ρούβλι κουβαλάει ακόμα την υποτίμηση του 85%, ενώ το ΑΕΠ από την αύξηση του 5,6% το 2008 έφτασε στη μείωση του 7,5% το 2009. Οι συνέπειες της χρεοκοπίας είναι παρούσες τόσα χρόνια μετά, ειδικά στην περίοδο της κρίσης. Κάτι που δε σημαίνει ότι η Ρωσία μπαίνει στην ίδια κατηγορία με την Αργεντινή. Σημαίνει, όμως, ότι τις επιδιώξεις της Νέας Αστικής Τάξης για να αναλάβει η χώρα το ρόλο που αντιστοιχεί στα μεγέθη της, θα τις πληρώσει ο ρώσικος λαός με τη φτώχεια και την εξαθλίωσή του.

Αναδημοσίευση από Προλεταριακή Σημαία, φ.640 1/3/2010