Του Γ. Λιοδάκη*
Μερικές σύντομες επισημάνσεις:
Δεν είναι πρώτη φορά που η συλλογική δράση και κάποια μορφή συνεταιριστικής δραστηριότητας επιστρατεύονται, σε συνθήκες κρίσης και παρατεταμένης ύφεσης του καπιταλισμού, για την ικανοποίηση άμεσων καταναλωτικών αναγκών και τη διασφάλιση της επιβίωσης πλατιών λαϊκών στρωμάτων. Και στο απώτερο παρελθόν, αλλά και με την παρούσα κρίση του καπιταλισμού, παρουσιάζονται παρόμοια φαινόμενα σε αρκετές χώρες.
Το «κίνημα της πατάτας» ή ευρύτερα το κίνημα για την προμήθεια φθηνών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων άμεσα από τους παραγωγούς, που εμφανίστηκε πρόσφατα μέσα στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης και κοινωνικής εξαθλίωσης που αντιμετωπίζει η χώρα μας, φαίνεται να παίρνει συνεχώς αυξανόμενες διαστάσεις. Φαίνεται επίσης να επιφέρει ένα σημαντικό πλήγμα στους μεσάζοντες, περιορίζοντας εντυπωσιακά την ψαλίδα των τιμών ανάμεσα στον παραγωγό και τον καταναλωτή.
Η επιτυχία αυτού του εγχειρήματος έχει μάλλον θορυβήσει του ιθύνοντες του αρμόδιου Υπουργείου και τους κυβερνητικούς παράγοντες, οι οποίοι εναγωνίως προσπαθούν να παρέμβουν σ’ αυτή την εξέλιξη, για να καπηλευτούν ή να ελέγξουν εκ των έσω αυτό το κίνημα. Αλλά, μάταια επιχειρούν να αποκρύψουν τη μακροχρόνια παταγώδη αποτυχία τους στον τομέα αυτό, και να εντάξουν αυτό το κίνημα μέσα στους κανόνες του κυρίαρχου (καπιταλιστικού) συστήματος και στα θεσμικά πλαίσια μιας υποτίθεται «εξορθολογισμένης» αγοράς.
Ταυτόχρονα, ορισμένοι κομματικοί φορείς αποδεικνύονται εκτός τόπου και ιστορικού χρόνου όταν σπεύδουν να λοιδορήσουν αυτό το κίνημα, όπως έκαναν στο πρόσφατο παρελθόν και με το λεγόμενο κίνημα των πλατειών, γιατί είναι ένα κίνημα που ξεφεύγει από τον έλεγχο τους και δεν συνάδει με τα χρεοκοπημένα ιδεολογικά τους πρότυπα.
Κάποιοι επίσης επιχειρούν να παρέμβουν στο κίνημα αυτό για να παίξουν κάποιο ρόλο και να αναπτύξουν μια διαφορετικού τύπου επιχειρηματική δράση, ή κάνουν λόγο για μάρκετιγκ νέου τύπου. Αλλά, στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται ούτε για «μάρκετ», ούτε για μάρκετιγκ.
Το κίνημα αυτό αντανακλά ουσιαστικά μια παταγώδη και ολέθρια αποτυχία του ίδιου του μηχανισμού της αγοράς και του καπιταλιστικού συστήματος γενικότερα. Ο αυθόρμητος, χαοτικός, ανεξέλεγκτος και αδιαφανής χαρακτήρας των αγοραίων συναλλαγών, πέραν των άλλων επιπτώσεων, επιτρέπει σε οποιοδήποτε μεσάζοντα να παρεμβαίνει σε ένα ευρύ φάσμα σταδίων και δραστηριοτήτων έτσι ώστε να επιβαρύνει πολλαπλάσια την τελική τιμή ενός προϊόντος. Ταυτόχρονα όμως, το κίνημα αυτό σηματοδοτεί, έστω και πρωτόλεια, το θρίαμβο και την αναγκαιότητα του κοινωνικού σχεδιασμού για τον άμεσο και συνειδητό συντονισμό ανάμεσα στις κοινωνικές ανάγκες (των πολιτών/καταναλωτών) και στις υπάρχουσες παραγωγικές δυνατότητες (τους παραγωγούς).
Αναμφίβολα, ο συντονισμός αυτός θα πρέπει να διευρυνθεί και τέτοιου είδους συλλογικές δράσεις θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνουν και πολλά άλλα, ακόμα πιο δραστικά, για να μπορέσει η κοινωνία να αλλάξει σελίδα, να ξεπεράσει την κρίση του καπιταλισμού, και να πάρει ο κόσμος της δουλειάς και της δημιουργίας την τύχη στα χέρια του, πάνω στη βάση μιας ριζικά διαφορετικής κοινωνικής οργάνωσης.
Καλώς ήλθατε, λοιπόν, στο γενναίο κόσμο που γεννάται από τη βαθύτατη και καταστροφική κρίση του καπιταλισμού, αλλά και από την κοινή (συλλογική) δράση και την νέα τεχνολογία!
Δεν είναι πρώτη φορά που η συλλογική δράση και κάποια μορφή συνεταιριστικής δραστηριότητας επιστρατεύονται, σε συνθήκες κρίσης και παρατεταμένης ύφεσης του καπιταλισμού, για την ικανοποίηση άμεσων καταναλωτικών αναγκών και τη διασφάλιση της επιβίωσης πλατιών λαϊκών στρωμάτων. Και στο απώτερο παρελθόν, αλλά και με την παρούσα κρίση του καπιταλισμού, παρουσιάζονται παρόμοια φαινόμενα σε αρκετές χώρες.
Το «κίνημα της πατάτας» ή ευρύτερα το κίνημα για την προμήθεια φθηνών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων άμεσα από τους παραγωγούς, που εμφανίστηκε πρόσφατα μέσα στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης και κοινωνικής εξαθλίωσης που αντιμετωπίζει η χώρα μας, φαίνεται να παίρνει συνεχώς αυξανόμενες διαστάσεις. Φαίνεται επίσης να επιφέρει ένα σημαντικό πλήγμα στους μεσάζοντες, περιορίζοντας εντυπωσιακά την ψαλίδα των τιμών ανάμεσα στον παραγωγό και τον καταναλωτή.
Η επιτυχία αυτού του εγχειρήματος έχει μάλλον θορυβήσει του ιθύνοντες του αρμόδιου Υπουργείου και τους κυβερνητικούς παράγοντες, οι οποίοι εναγωνίως προσπαθούν να παρέμβουν σ’ αυτή την εξέλιξη, για να καπηλευτούν ή να ελέγξουν εκ των έσω αυτό το κίνημα. Αλλά, μάταια επιχειρούν να αποκρύψουν τη μακροχρόνια παταγώδη αποτυχία τους στον τομέα αυτό, και να εντάξουν αυτό το κίνημα μέσα στους κανόνες του κυρίαρχου (καπιταλιστικού) συστήματος και στα θεσμικά πλαίσια μιας υποτίθεται «εξορθολογισμένης» αγοράς.
Ταυτόχρονα, ορισμένοι κομματικοί φορείς αποδεικνύονται εκτός τόπου και ιστορικού χρόνου όταν σπεύδουν να λοιδορήσουν αυτό το κίνημα, όπως έκαναν στο πρόσφατο παρελθόν και με το λεγόμενο κίνημα των πλατειών, γιατί είναι ένα κίνημα που ξεφεύγει από τον έλεγχο τους και δεν συνάδει με τα χρεοκοπημένα ιδεολογικά τους πρότυπα.
Κάποιοι επίσης επιχειρούν να παρέμβουν στο κίνημα αυτό για να παίξουν κάποιο ρόλο και να αναπτύξουν μια διαφορετικού τύπου επιχειρηματική δράση, ή κάνουν λόγο για μάρκετιγκ νέου τύπου. Αλλά, στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται ούτε για «μάρκετ», ούτε για μάρκετιγκ.
Το κίνημα αυτό αντανακλά ουσιαστικά μια παταγώδη και ολέθρια αποτυχία του ίδιου του μηχανισμού της αγοράς και του καπιταλιστικού συστήματος γενικότερα. Ο αυθόρμητος, χαοτικός, ανεξέλεγκτος και αδιαφανής χαρακτήρας των αγοραίων συναλλαγών, πέραν των άλλων επιπτώσεων, επιτρέπει σε οποιοδήποτε μεσάζοντα να παρεμβαίνει σε ένα ευρύ φάσμα σταδίων και δραστηριοτήτων έτσι ώστε να επιβαρύνει πολλαπλάσια την τελική τιμή ενός προϊόντος. Ταυτόχρονα όμως, το κίνημα αυτό σηματοδοτεί, έστω και πρωτόλεια, το θρίαμβο και την αναγκαιότητα του κοινωνικού σχεδιασμού για τον άμεσο και συνειδητό συντονισμό ανάμεσα στις κοινωνικές ανάγκες (των πολιτών/καταναλωτών) και στις υπάρχουσες παραγωγικές δυνατότητες (τους παραγωγούς).
Αναμφίβολα, ο συντονισμός αυτός θα πρέπει να διευρυνθεί και τέτοιου είδους συλλογικές δράσεις θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνουν και πολλά άλλα, ακόμα πιο δραστικά, για να μπορέσει η κοινωνία να αλλάξει σελίδα, να ξεπεράσει την κρίση του καπιταλισμού, και να πάρει ο κόσμος της δουλειάς και της δημιουργίας την τύχη στα χέρια του, πάνω στη βάση μιας ριζικά διαφορετικής κοινωνικής οργάνωσης.
Καλώς ήλθατε, λοιπόν, στο γενναίο κόσμο που γεννάται από τη βαθύτατη και καταστροφική κρίση του καπιταλισμού, αλλά και από την κοινή (συλλογική) δράση και την νέα τεχνολογία!
*Ο Γιώργος Λιοδάκης είναι καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο Πολυτεχνείο Κρήτης
Μετά την θεοποίηση της πλατείας, προχωρούμε και στην θεοποίηση της πατάτας; Τουλάχιστον το κίνημα της πλατείας δεν έφτασε στο σημείο να αγκαλιάσει ακόμα και το πιο στρατηγικό κομμάτι του αστικού πολιτικού προσωπικού. Ας ρίξει κάποιος μια ματιά στις λίστες συμμετεχόντων στο εν λόγω κίνημα. Είναι ντροπή η εικόνα του σύγχρονου ανθρώπου(εργαζόμενου-ανέργου) στην ουρά εκληπαρόντας για 5-6 κιλά πατάτας κερδίζοντας μερικά λεπτά. Στον εργαζόμενο άνθρωπο δεν αξίζει η επαιτεία, αλλά η Αξιοπρέπεια της μάχης για τα πιστεύω του. Γι αυτό και οι εξουσιάζοντες σύσσωμοι τρέχουν να το στηρίξουν και όχι μόνο φραστικά. Μην φανεί παράξενο καμμένα χαρτιά του συστήματος να μοιράζουν πατάτες τις επόμενες μέρες. Η φιλανθρωπεία των Κυβερνώντων είναι άλλωστε και η καλύτερη στάχτη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑναμφίβολα φίλε ανώνυμε,είναι τουλάχιστον προβληματικός ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται το κίνημα της πατάτας από αστικά ΜΜΕ. Το ίδιο άλλωστε,είχε συμβεί και με το κίνημα των αγανακτισμένων,όπως πολύ σωστά ανέφερες.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίναι αναμφίβολο επίσης ότι το "κίνημα της πατάτας" έχει πολύ κοντά ποδάρια και ως εκ τούτου είναι αποπροσανατολιστική η θεοποίησή του.Αυτό που έχουμε να σχολιάσουμε τόσο σε σχέση με το κείμενο που αναδημοσιεύσαμε όσο και εν γένει με το εν λόγω "κίνημα",είναι ότι τέτοιες αυθόρμητες (και ακίνδυνες συνάμα) αντιδράσεις τροφοδούνται από την ανεπάρκεια της αριστεράς όλων των "χρωματισμών".
Η καταγγελιολογία είναι ο εύκολος δρόμος.Το διαρκές ζητούμενο όμως (κατά την άποψή μας) είναι η ύπαρξη με όρους κινήματος της επαναστατικής αριστεράς,η οποία θα θέσει άλλη ατζέντα για το εργατικό κίνημα.Σε κάθε άλλη περίπτωση και δεδομένης της αδυναμίας παρέμβασης της συνειδητής επαναστατικής-κομμουνιστικής πάλης,θα έχουμε συνέχεια να συζητάμε για αντίστοιχα "κινήματα" τα οποία αναλώνονται στο μερικό...
Η αλήθεια είναι ότι το "κίνημα" της πατάτας, περισσότερο διαφημίστηκε στα αριστερά ιστολόγια και διαδικτυακά κινηματικά στέκια, ως γκάφα του ΚΚΕ, παρά ως αυτό που πραγματικά είναι. Πίσω ακριβώς από το πραγματικό γεγονός, αποκαλύπτεται ξεκάθαρα η δεδηλωμένη στάση των δύο κομμάτων της καθεστωτικής αριστεράς, απέναντι σε οτιδήποτε κινείται: Άρνηση, σπίλωση, καταγγελία σε ότι δεν ελέγχεται. Από το -σίγουρα μερικό- ζήτημα της απομάκρυνσης των μεσαζόντων στα αγροτικά είδη, μέχρι τις πλατείες και από εκεί το φοιτητικό κίνημα, τον σπουδαίο Δεκέμβρη ή και μεμονωμένους αγώνες όπως στα Goody's της Θεσσαλονίκης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπό την άλλη πολιτική σπέκουλα, ενσωμάτωση, αποδοχή δίχως κανένα κριτήριο παρά της ψηφοθηρικής αυτοεπιβεβαίωσης, όλοι μαζί στον ελάχιστο κοινό διαιρέτη που λέγεται ΣΥΝ, όλα τα σφάζει κι όλα τα μαχαιρώνει. Άλλωστε τη μεγαλύτερη -ως σήμερα- "πατάτα" την έχει πετάξει ο ΣΥΝ (με ευγενή άμιλλα σε αυτούς που ψάχνουν ακόμη το...απεχθές χρέος) , με το τριετή πάγωμα του χρέους ή αλλιώς σταματήστε τη γη να κατέβω.
Σε αυτή τη προεκλογική κούρσα ανοησίας των δύο κοινοβουλευτικών αριστερών κομμάτων οι επιλογές (και των δύο) είναι μοιρασμένες και ήδη προδιαγεγραμμένες. Ο αδιέξοδος δικομματισμός στην αριστερά δεν είναι παρά τα "κουφώματα" στο συστημικό διαμέρισμά που προσπαθεί να διατηρηθεί όρθιο.