Κριτική στις Θέσεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ: "Δημοκρατικά δικαιώματα ή Δημοκρατικές Ελευθερίες;"

Του Παραναγνώστη 

Στις Θέσεις για την Β Συνδιάσκεψη της ΑΝΤΑΡΣΥΑ μπορεί κανείς να διαβάσει:

Θέση 42:    [Το μεταβατικό πρόγραμμα]..Πείθει ότι μπορούμε [...] να επιβιώσουμε,[...], χωρίς ευρώ και ΕΕ, [...]. Με στοιχεία πραγματι­κής δημοκρατίας απέναντι στην αυταρχική και αντιδραστική μετάλλαξη του πολιτικού συ­στήματος

και  παρακάτω «[Το μεταβατικό πρόγραμμα] Είναι δημοκρατικό γιατί ενσωματώνει τα σύγχρο­να δημο­κρατικά δικαιώματα των εργαζόμενων και την αντιφασιστική πάλη»

Στη θέση 45 μαθαίνουμε ότι «Το πρόγραμμα αυτό θα υλοποιηθεί από ένα αγωνιστικό μέτωπο ρήξης και ανατροπής με καρδιά το ταξικά ανασυγκροτημένο εργατικό κίνημα και ένα μαζικό μέτωπο της αντικαπιταλιστικής ανατρεπτικής Αριστεράς»

ενώ, θέση 46 « Μέσα στην διαδικασία του ταξικού αγώνα και του λαϊκού ξεσηκωμού ο λαός θα οργα­νώνεται οικοδομώντας τα δικά του όργανα[...] εργατική δημοκρατία στα συνδικάτα, γενίκευση των μορφών συντονισμού[...] λαϊκές συνελεύσεις στις γειτονιές, που στην ανάπτυξή τους θα αποτελέσουν τα εν δυνάμει όργανα «δυαδικής εξουσίας».[...] Παράλληλα, επέκταση μορφών λαϊκής αυτοάμυνας, ξεκινώντας από την πάλη σήμερα ενάντια στην φασι­στική απειλή και την κλιμάκωση της καταστολής.»

Στη θέση 52 βλέπουμε ότι για το στήσιμο του μετώπου ρήξης και ανατροπής 

« Αντίστοιχες πρωτοβουλίες χρειάζεται να πάρουμε μέσα στο αντιρατσιστικό και αντιφα­σιστικό κίνημα. Έχουμε μπροστά μας σκληρές μάχες για να μην αφήσουμε τις ναζιστικές συμμορίες να ελέγχουν “τους δρόμους” και να οργανώνουν δολοφονικές επιθέσεις, να απο­μονωθούν από το ευρύτερο κομμάτι που τους ψήφισε, να σταματήσει η συνεργασία αστυνο­μίας και φασιστών.»

και στην επόμενη θέση 53 « στο κίνημα για τα δημοκρατικά δικαιώματα και τις ελευθερίες της εποχής μας, στηρίζοντας τη δουλειά της ΚΕΔΔΕ, αποκρούσουμε την απόπειρα αυταρχικής στροφής και την ποινικοποίηση των συλλογικών αντιστάσεων, για να υπερασπι­στούμε στις σύγχρονες πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες των εργαζόμενων και του κινήματος»

Τέλος στην « πολιτική πρόταση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για την μετωπική συ­μπόρευση των δυνάμεων της αντικαπιταλιστικής, αντι-ΕΕ και αντιιμπεριαλιστικής Αριστεράς» η θέση 62 μιλάει για την «πάλη για πραγματική δημοκρατία και λαϊκή κυριαρχία του εργαζόμενου λαού και η απελευθέρωση από τα δεσμά του σύγχρονου απολυταρχισμού του κεφαλαίου»
Όλες αυτές οι αναφορές δεν φαίνεται να κάνουν διάκριση ανάμεσα στα δημοκρατικά δικαιώματα - έκφραση που πάντως προτιμάται - και στις δημοκρατικές ελευθερίες, μια φορά μάλιστα συνεκφέρονται παρατακτικά στη θέση 53 για να έρθει μια γραμμή πιο κάτω το απόλυτο χάος: το κίνημα για τα δημοκρατικά δικαιώματα και τις ελευθερίες (ΚΕΔΔΕ) θα υπερασπίσει τις πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες!

Όμως δημοκρατικό ή άλλου είδους δικαίωμα, νοείται  μόνο μέσα σε ένα συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο. Δικαίωμα, σημαίνει, αν όχι αναγκαστικά θεσμοθετημένο δικαίωμα, τουλάχιστον όχι ακόμα θεσμοθετημένο δικαίωμα, αλλά πάντως επιδεχόμενο θεσμοθέτησης· ένα δυνάμει δικαίωμα. Οι μορφές λαϊκής αυτοάμυνας που αναφέρει η θέση 46 είναι δημοκρατικό δικαίωμα; Δεν είναι ούτε δημοκρατικό ούτε δικαίωμα.

Πράγματι, δεν νοείται σε καμιά αστική δημοκρατία ταξική πολιτοφυλακή και επομένως δεν υπάρχει βάση για συζήτηση περί δικαιώματος. Αν όμως κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί το δικαίωμα της εργατικής τάξης στην αυτοάμυνά της, πρέπει εντούτοις, αλλού να αναζητήσει το νομιμοποιητικό πλαίσιο αυτού του δικαιώματος. Πρέπει να το αναζητήσει στην ιστορική αποστολή της εργατικής τάξης, αλλά τότε δεν είναι καθόλου «δημοκρατικό».

Αντίθετα η εργατική αυτοάμυνα νοείται ως ντε φάκτο εργατική δημοκρατική ελευθερία. Το «δημοκρατική» ελευθερία εδώ , σε αντίθεση με το «δημοκρατικό» δικαίωμα δεν αναφέρεται αναγκαστικά στην αστική δημοκρατία (και πράγματι δεν το κάνει, καθόσον δεν ζητάει θεσμοθέτηση) αλλά στην έννοια της εργατικής δημοκρατίας. Είναι κατάκτηση του εργατικού κινήματος, αλλά όχι δικαίωμα.Θα αρχίσει να γίνεται δικαίωμα στο βαθμό που ανατέλλει μια δυαδική εξουσία, για να γίνει πλέριο δικαίωμα στο πλαίσιο της εργατικής νομιμότητας, της εργατικής δημοκρατίας στηριγμένης στο ένοπλο προλεταριάτο και στους συμμάχους του, για να πάψει πάλι να είναι δικαίωμα στο βαθμό που σβήνει η αστική τάξη, διότι πάντοτε το «δικαίωμα» προϋποθέτει κάποιους έξω από το κοινωνικό σύνολο που το κατέχει, και έναντι ή εναντίον των οποίων ασκείται. Λέμε πχ διευθυντικό δικαίωμα που ασκείται έναντι των προλεταρίων: χωρίς αυτούς δεν νοείται τέτοιο δικαίωμα. Έτσι και χωρίς αστούς, δεν νοείται δικαίωμα στην εργατική αυτοάμυνα.

Αλλά μήπως πράγματι οι θέσεις αναφέρονται σε κάποια άλλη δημοκρατία και όχι στην αστική; Ο όρος είναι «πραγματική δημοκρατία» και δεν είναι καθαρός. Η αναφορά στη θέση 42 «με στοιχεία πραγματικής δημοκρατίας» θα μπορούσε να παραπέμπει στην «εργατική δημοκρατία» αλλά θα μπορούσε και όχι. Η θέση 62 μάλλον χειροτερεύει τα πράγματα: εδώ η πραγματική δημοκρατία είναι το αντίθετο του «σύγχρονου απολυταρχισμού του κεφαλαίου» δηλαδή μάλλον λεγκαλιστικό δημοκρατικό αίτημα. Κι αν δεν είναι καθόλου κακή ιδέα να υπάρχουν τέτοια αιτήματα, θα πρέπει εντούτοις να διακρίνουμε την αστική από την εργατική δημοκρατία και στο επίπεδο των συνθημάτων ίσως μάλιστα κατά προτεραιότητα σε αυτό.

Και εδώ είναι το πραγματικό πρόβλημα με όλα αυτά. Οι σχοινοτενείς διατυπώσεις και οι ασάφειες αφήνουν πολύ χώρο για «μεταρρύθμιση», περισσότερο ίσως από όσο αφήνουν για επανάσταση. Οι θέσεις μετεωρίζονται πάνω στο παλιό εκείνο ερώτημα της Ρόζας: «Μεταρρύθμιση ή Επανάσταση;». Από τη μια έχουμε οργανωμένα βήματα μιας μεταρρυθμιστικής πολιτικής που ζητά δικαιώματα, δηλαδή θεσμοθετημένες εργατικές ελευθερίες έχοντας επομένως οροφή την παλιά καλή, πλην ουτοπική σήμερα, αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία και της οποίας μεταρρυθμιστικής πολιτικής οι ολέθριες για την εργατική υπόθεση συνέπειες είναι ιστορικά γνωστές, κι από την άλλη διατυπώνεται μια επαναστατική πολιτική που όχι μόνο δεν θέλει να γίνει συγκεκριμένη αλλά και κινείται ασυμβατικώς προς την πρώτη.

Έχουμε θεματικά κινήματα που πράγματι στήνονται- έστω και από τα πάνω - και απευθύνονται σε «πολίτες» και πάντως δεν μπορώ να φανταστώ εργάτες να συνωστίζονται στις συνεδριάσεις της ΚΕΔΔΕ, ενώ από την άλλη, πέρα από τους συντονισμούς που αφορούν το συνδικαλισμό, έχουμε μερικά αόριστα «πρέπει» και «χρειάζεται» όσον αφορά δομές επαναστατικής πολιτικής, εργατικές οργανώσεις κλπ που πολύ φοβάμαι πως, στην πράξη, δεν θα γίνουν παρά υλικό για αγορεύσεις σε φιλολογικές εκδηλώσεις προπαγάνδας.

Το μέτρο της σύγχυσης το δίνει πάντως το «δημοκρατικό δικαίωμα» της μη συνεργασίας της αστυνομίας με τους φασίστες. Ανάσχεση αυτής της συνεργασίας δεν γίνεται στο δικό μας το σύμπαν. Η συνεργασία αυτή καθίσταται αμελητέα, εάν και όταν το εργατικό κίνημα σβήσει τους φασίστες από την ταξική αρένα και παύει, εάν και όταν καταργηθούν αμφότερα τα δυο αυτά συνεταιράκια. Τα λαϊκομετωπικά αιτήματα του μεσοπολέμου προς το κράτος περί αφοπλισμού των φασιστικών συμμοριών και η ήττα, κάτι θα έπρεπε να μας είχαν διδάξει.

Ο «πόλεμος θέσεων» στο «πεδίο ταξικής πάλης» του αστικού κράτους έχει δυσδιάκριτα όρια με τη παλιά καλή μεταρρύθμιση......