Τριτοβάθμια εκπαίδευση: επιχειρηματικοποίηση - συρρίκνωση - αντιδημοκρατική λειτουργία

«Δεν θα ήμουν αρκετά αποδοτικός για το σημερινό ακαδημαϊκό σύστημα»¹

Peter W. Higgs, βραβείο Nobel Φυσικής 2013

Πριν από τέσσερα χρόνια (έκθεση ΟΟΣΑ: OECD Economic Surveys GREECE 2009) μας το είπαν ευγενικά: «Η ποιότητα θα μπορούσε να βελτιωθεί επαυξάνοντας τον ανταγωνισμό στον τομέα της ανώτερης εκπαίδευσης, μέσω μιας αναθεώρησης του Συντάγματος ώστε να επιτραπούν ιδιωτικά πανεπιστήμια... Η εισαγωγή μέτριων διδάκτρων για προπτυχιακούς φοιτητές θα ήταν ένα πρώτο βήμα προς την αύξηση και τη διαφοροποίηση της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων καθώς και για τη δημιουργία μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας. Αυτή η μεταρρύθμιση θα απαιτούσε επίσης τροποποίηση του Συντάγματος. Μια τέτοια αλλαγή θα ήταν αναγκαίο να συνοδευθεί από ένα σχέδιο δανείων συναρτώμενων με το εισόδημα, ως ένα μέσο χαλάρωσης των περιορισμών ρευστότητας που θα αντιμετωπίσουν οι λιγότερο εύποροι φοιτητές»².

Το 2013, κι αφού στη χώρα μας είχαν αναδειχθεί οι κατάλληλοι ηγέτες – διεθνούς κύρους και ακτινοβολίας – όπως οι Παπανδρέου, Σαμαράς, Βενιζέλος καθώς και οι αντίστοιχης ποιότητας Υπουργοί Παιδείας, η ευγένεια αντικαταστάθηκε από προστακτική: «Προχωρήστε στην αναθεώρηση του Συντάγματος για: 1) να επιτραπούν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και 2) να εισαχθούν δίδακτρα για τους προπτυχιακούς φοιτητές σε μέτριο επίπεδο, παρέχοντας φοιτητικά δάνεια»³. (OECD Economic Surveys GREECE 2013)

Το μήνυμα είναι παραπάνω από σαφές: ΔΙΔΑΚΤΡΑ! Αν και πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος κάποιοι γύρω μας να «πέσουν από τα σύννεφα» την κρίσιμη στιγμή.

Συνάδελφοι και συναδέλφισες

Ζούμε καθημερινά, και σε όλες τις εκφάνσεις της, την πολιτική διάλυσης της δημόσιας

δωρεάν Ανώτατης Εκπαίδευσης. Στα μεν Πανεπιστήμια, με τη διαθεσιμότητα να καταστρέφει τη διοικητική τους δομή, στα δε ΤΕΙ, με την κατάργηση του έκτακτου εκπαιδευτικού προσωπικού να τορπιλίζει την εκπαιδευτική διαδικασία μέχρι την πλήρη απαξίωσή τους. Σε κάθε περίπτωση η λύση που προτείνεται στα Ιδρύματα είναι να πληρώνουν με δικούς τους πόρους το προσωπικό, αν θέλουν να το κρατήσουν. Είναι το ίδιο έργο που πρωτοπαίχτηκε με τις υπηρεσίες καθαριότητας και φύλαξης, αλλά κάναμε πως δεν το βλέπαμε γιατί νομίζαμε ότι δε θα μας άγγιζε. Τώρα όμως που ήδη έχουν ριχθεί τα πρώτα τροχιοδεικτικά πυρά περί διαθεσιμότητας στα μέλη ΔΕΠ και ΕΠ ίσως κάποιοι να το δουν αλλιώς.

Ας έρθουμε όμως στο δια ταύτα. Άραγε με ποια χρήματα θα πληρωθούν διοικητικοί υπάλληλοι και έκτακτοι εκπαιδευτικοί; Μήπως με τα αποθεματικά που έκλεψε το PSI; Μήπως από τους «ανθηρούς» και «ευωδιαστούς» Ειδικούς Λογαριασμούς; Είναι προφανές πως με αυτό το μοντέλο εκπαιδευτικής πολιτικής σύντομα η λύση θα είναι μονόδρομος: ΔΙΔΑΚΤΡΑ.

Το επιχειρηματικό Πανεπιστήμιο είναι ήδη εδώ. Και είναι ξεκάθαρο πως σύμφωνα με τη λογική του, δεν παρέχουμε κοινωνικό αγαθό αλλά πουλάμε εμπόρευμα. Και η χυδαιότητα αυτού του εκπαιδευτικού μοντέλου έφτασε στο σημείο να θεσπίζει ως κριτήριο αξιολόγησης ενός ερευνητή «τα εισοδήματα που έχει αποκομίσει από ερευνητικές πηγές» (άρθρο 29, παρ. 10.3 στο νομοσχέδιο για την έρευνα που κατατέθηκε πρόσφατα προς διαβούλευση) και μάλιστα να είναι το τρίτο κατά σειρά κριτήριο μετά τις δημοσιεύσεις και την απήχηση του ερευνητικού έργου, την ίδια στιγμή που το διδακτικό έργο υποβαθμίζεται «κατακτώντας» την έβδομη θέση!

Συναδέλφισες και συνάδελφοι

Ως λειτουργοί της παιδείας και της έρευνας ζούμε στο ιδιαίτερο περιβάλλον μιας Τεχνολογικής Εκπαίδευσης την οποία το Υπουργείο Παιδείας θεωρεί εντελώς απαξιωμένη, όπως φάνηκε ξεκάθαρα από το σχέδιο ΑΘΗΝΑ και το σύνολο των χειρισμών του. Στις συζητήσεις μεταξύ μας, όλοι προσπαθούμε να προσδιορίσουμε τον χρονικό ορίζοντα για το επόμενο κύμα συγχωνεύσεων στην Τεχνολογική Εκπαίδευση, πόσο μάλλον δε για το ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας, το ΤΕΙ των 6 πόλεων και των 3 νομών. Και ξέρουμε πολύ καλά ότι χειρότερα κι από τις συγχωνεύσεις θα είναι η κολλεγιοποίηση των ΤΕΙ. Άλλωστε, πώς θα μεγαλώσει η πίτα για τους ιδιοκτήτες κολλεγίων που αναλαμβάνουν με απευθείας ανάθεση και κόστος 114.000 €, τη μελέτη για την αποτύπωση του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας⁴ και που τα «κολλέγιά» τους τα εγκαινιάζουν υπουργοί Παιδείας και βουλευτές;⁵

Ως εργαζόμενοι ζούμε σε ένα καθεστώς μόνιμης εργασιακής ανασφάλειας. Η επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών μιας κατηγορίας συναδέλφων λειτουργεί πλέον ως οδηγός για τη χειροτέρευση των εργασιακών συνθηκών και των υπολοίπων. Και ο κατήφορος δεν έχει τελειωμό. Εργασιακά δικαιώματα δεκαετιών «εξατμίζονται» σαν να είναι το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο. Παρεμπιπτόντως, και για να γνωρίζουμε τι μας ετοιμάζουν σχετικά με τα ασφαλιστικά μας δικαιώματα, στο άρθρο 21, παρ. 7 του νομοσχεδίου για την έρευνα αναφέρεται: «Οι Ερευνητικοί Φορείς, οι Επιχειρήσεις και οι Λοιποί Φορείς απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής εργοδοτικών εισφορών για το προσωπικό που απασχολείται στην έρευνα και ανάπτυξη σε έργα, μελέτες και προγράμματα που αναφέρονται στο Κεφάλαιο Γ’ του παρόντος νόμου» χωρίς να προβλέπεται πουθενά, ποιος και πώς θα καταβάλλει τις εργοδοτικές εισφορές. Και ο νοών νοείτω...

Ζούμε σε ένα εργασιακό και κοινωνικό περιβάλλον όπου οι όποιες δημοκρατικές κατακτήσεις καταργούνται καθημερινά και οι αποφάσεις λαμβάνονται σε όλα τα επίπεδα από «φιλτραρισμένους» εκπροσώπους και τις αντίστοιχες ελίτ. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα, και μάλιστα σε χώρο όπου όλοι ομνύουν στο όνομα του ακαδημαϊκού ασύλου ιδεών και απόψεων, είναι η απόρριψη υποψήφιας για θέση κοσμήτορα στο ΕΚΠΑ επειδή είχε το... θράσος να είναι ενάντια στο νόμο Διαμαντοπούλου. Η ανακάλυψη ότι όποιος διαφωνεί με ένα νόμο δε μπορεί να κατέχει διοικητική θέση και η απαίτηση για κατάθεση «δήλωσης νομιμοφροσύνης» εκ μέρους των υποψηφίων παραπέμπει σε σκοτεινές εποχές και είναι άλλο ένα «επίτευγμα» του κ. Μπερτσιμά και της ομάδας του.

Συναδέλφισες και συνάδελφοι

Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς θα πρέπει να παραδεχτούμε πως σε όλες αυτές τις νεοσυντηρητικές μεταρρυθμίσεις οι κυβερνήσεις είχαν, με την απαραίτητη πάντα καλλιέργεια πελατειακών σχέσεων, και τους κατάλληλους συμμάχους εντός των ΑΕΙ οι οποίοι έβλεπαν τη δυνατότητα, και με τη βοήθεια των κατάλληλων διασυνδέσεων, να «πλασαριστούν» καλύτερα μέσω των κυοφορούμενων κάθε φορά αλλαγών. Το τραγικό και συνάμα εξοργιστικό ήταν ότι και αυτοί ορκίζονταν πάντα στο όνομα της (δικής τους α λα καρτ) Δημόσιας και Δωρεάν Παιδείας.

Τα τέσσερα περίπου χρόνια μνημονιακής πολιτικής ήρθαν να διαλύσουν ό,τι είχε απομείνει από το κοινωνικό κράτος και τη Δημόσια Εκπαίδευση. Απέναντι σε όλο αυτό το πλέγμα των βαθιά αντιδραστικών πολιτικών που υλοποιούνται καθημερινά και στο χώρο δουλιάς μας θεωρούμε ότι όποιος θέλει να σταθεί με αξιοπρέπεια στο πλευρό των συναδέλφων και των σπουδαστών και κυρίως όποιος πιστεύει στο δικαίωμα του λαού για πραγματική Παιδεία θα πρέπει να πάρει ξεκάθαρη θέση για:

Ø Πραγματική Δημόσια Δωρεάν Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, ενάντια σε κάθε ιδιωτικοποίηση, ενάντια στα δίδακτρα σε προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές, ενάντια στην κατάργηση των δωρεάν συγγραμμάτων για όλους τους φοιτητές και των κοινωνικών παροχών στους οικονομικά αδύναμους.

Ø Ουσιαστική Δημοκρατία στη λειτουργία των Ιδρυμάτων σε όλα τα επίπεδα, με την ανάδειξη μέσω καθολικής ψηφοφορίας αιρετών και ανακλητών εκπροσώπων σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης. Εδώ δε μπορούμε να εθελοτυφλούμε και να αγνοήσουμε τις δικές μας ευθύνες, ζώντας τα αποτελέσματα της εφαρμογής του Ν.4009/11 ο οποίος ενισχύει τις πελατειακές σχέσεις (βλ. συγκρότηση εκλεκτορικών και αξιολόγηση υποψηφίων), αποθεώνει την ευρωλαγνεία και αμερικανολαγνεία και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε ΑΕΙ που θα διοικούνται από μια καθηγητική αριστοκρατία εσωτερικών και εξωτερικών μελών, πρυτάνεων και κοσμητόρων, ανεξαρτήτως των αγαθών προθέσεων αρκετών εξ αυτών.

Ø Την υπεράσπιση του δικαιώματος στην εργασία για όλους και την ανάγκη συντονισμού του αγώνα για τη βελτίωση των εργασιακών σχέσεων όλων των κατηγοριών εργαζομένων στο ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας.

Ø Την έκφραση έμπρακτης αλληλεγγύης σε όλους όσους πλήτονται από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές ανεξαρτήτως βαθμίδας της Εκπαίδευσης.

Συνάδελφοι και συναδέλφισες, όλα τα παραπάνω δεν είναι καθόλου εύκολα.

·  Απαιτούν τόλμη, αποφασιστικότητα και συνέπεια για να αγωνιστούμε και να συγκρουστούμε με τις κυβερνητικές πολιτικές αλλά και με τους ιμάντες μεταβίβασής τους στα Ιδρύματα.

·   Απαιτούν ακόμα και ρήξεις με συνδικαλιστικές ηγεσίες και νοοτροπίες συναλλαγής (τα τελευταία χρόνια, η ΟΣΕΠ-ΤΕΙ μαζί με την ΠΟΣΔΕΠ αποτελούν τα πιο φιλοκυβερνητικά συνδικάτα).

·   Απαιτούν συλλογική δράση μαζικών σωματείων και όχι αναθέσεις σε εκπροσώπους και παράγοντες. Με συντονισμό δράσης με άλλα πρωτοβάθμια σωματεία τόσο εντός του ΤΕΙ όσο και με άλλα ΤΕΙ και Πανεπιστήμια.

·  Μα πάνω από όλα απαιτούν την απόφαση του καθενός μας να βγούμε από το καβούκι μας και να παλέψουμε συλλογικά όχι για να γίνουμε ήρωες αλλά για να ξανααποκτήσουμε την ανθρώπινη ουσία μας.

Σεφερίνα Μαυρουδή, Καθηγήτρια Εφαρμογών, ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας

Γιώργος Ζερβουδάκης, Επίκουρος Καθηγητής, ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας

1. Στο πρωτότυπο: “I wouldn't be productive enough for today's academic system” (http://www.theguardian.com/science/2013/dec/06/peter-higgs-boson-academic-system)

2.       Στο πρωτότυπο: “Quality would be improved by enhancing competition in the higher education sector through an amendment of the Constitution to allow private universities… The introduction of moderate tuition fees for undergraduate students would be a first step towards increasing and diversifying funding for universities as well as generating greater efficiency; this reform would also require a Constitutional amendment. Such change would need to be accompanied by an income-contingent loan scheme, as a means of easing liquidity constraints faced by the less affluent students.” OECD Economic Surveys GREECE 2009

3.       Στο πρωτότυπο: “Proceed with the amendment of the Constitution to: i) allow private universities and ii) introduce fees for undergraduate students at a moderate level, providing student loans.” OECD Economic Surveys GREECE 2013

4.       Ντίνα Ιωακειμίδου, περιοδικό UNFOLLOW, τεύχος 21, σελ. 84-90.

 http://www.iek-akmi.gr/news/entyposiaka-egkainia-ton-neon-egkatastaseon-toy-omiloy-akmi-ston-peiraia?path=news